Bài giảng Ngữ văn 12 (Chân trời sáng tạo) - Tác phẩm: Hai đứa trẻ

Nội dung tài liệu: Bài giảng Ngữ văn 12 (Chân trời sáng tạo) - Tác phẩm: Hai đứa trẻ

1. Hai đứa trẻ Thạch Lam
2. Trình bày những hiểu biết về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nhà văn Thạch Lam ?
3. I. Đọc hiểu chung 1. Tác giả: a. Cuộc đời: - Thạch Lam (1910-1942), tên thật là Nguyễn Tường Vinh sau đổi thành Nguyễn Tường Lân. - Xuất thân: gia đình công chức nghèo đông con. - Là em ruột của Nhất Linh, Hoàng Đạo, thành viên chủ chốt của nhóm văn “Tự lực văn đoàn”. Tuổi thơ nhọc nhằn, cuộc sống lao lực, ông mất vì bệnh lao phổi ở tuổi 32 , độ tuổi rực rỡ trên văn đàn.
4. b.Sù nghiÖp s¸ng t¸c KÓ tªn những t¸c phÈm chÝnh cña Th¹ch Lam ?
5. Caùc taùc phaåm cuûa nhaø vaên Thaïch Lam
6. b. Sù nghiÖp s¸ng t¸c */ Những t¸c phÈm chÝnh - TiÓu thuyÕt : Ngµy míi. - C¸c tËp truyÖn ng¾n: Giã ®Çu mïa, N¾ng trong vưên, Sîi tãc. -TËp tiÓu luËn: Theo dßng. -Tïy bót : Hµ Néi băm s¸u phè phưêng.
7. */ Đặc điểm truyện ngắn của Thạch Lam - Đề tài Thạch Lam thường viết về những người nghèo khổ bất hạnh, những phố huyện nghèo. - Khuynh hướng tư tưởng Truyện thường bộc lộ tình thương của tác giả với những mảnh đời khổ cực và niềm trắc ẩn về tình người của những con người trong xã hội đương thời
8. - Bút pháp + Là những truyện ngắn trữ tình giàu chất thơ: + Truyện gần như không có cốt truyện, chủ yếu khai thác giới nội tâm của nhân vật. +. Kết cấu như một bài thơ trữ tình. + Giọng điệu nhỏ nhẹ, sâu lắng, nhiều dư vị và có sức truyền cảm đặc biệt. ->Văn Thạch Lam trong sáng giản dị mà thâm trầm sâu sắc.
9. “ Về bút pháp, có thể nói Thạch Lam là nhà văn mở đầu cho một giọng điệu riêng: trữ tình hướng nội trong truyện ngắn. “ Đối với tôi, văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên, trái lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn” “ Ngay trong tác phẩm đầu tay (Gió đầu mùa), người ta đã thấy Thạch Lam đứng vào một phái riêng Ông có một ngòi bút lặng lẽ, điềm tĩnh vô cùng, ngòi bút chuyên tả tỉ mỷ những cái rất nhỏ và rất đẹp Phải là người giàu tình cảm lắm mới viết được như vậy ” – Vũ Ngọc Phan -
10. “Nhãm tù lùc v¨n ®oµn” (1933 - 1943)
11. 2.Tác phẩm • Nêu xuất xứ, vị trí của tác phẩm?
12. 2.T¸c phÈm a.XuÊt xø: T¸c phÈm ®ưîc in ë tËp “N¾ng trong vưên (1938). b. Bèi c¶nh: Phố huyện nghèo, ga xép Cẩm Giàng, quê ngoại của nhà văn những năm trước Cách mạng Tháng Tám (1945).
13. Phố huyện Cẩm Giàng khi xưa
14. Phố huyện Cẩm Giàng ngày nay
15. • Đề xuất cách phân chia bố cục của tác phẩm?
16. c. Bè côc + §o¹n 1: “Tõ ®Çu vÒ phÝa lµng”-> Tâm trạng chị em Liên trước cảnh phè huyÖn lóc chiÒu tµn + §o¹n 2: “ Trêi ®· b¾t ®Çu ®ªm h»ng ngµy cña hä”-> Tâm trạng chị em Liên trước cảnh phè huyÖn trong ®ªm. +§o¹n 3: Cßn l¹i -> Tâm trạng chị em Liên trước cảnh huyÖn vÒ khuya, khi con tàu đi qua. Tác phẩm Hai đứa trẻ Phố huyện Phố huyện Phố huyện lúc tàu qua lúc chiều tàn lúc đêm về (đêm khuya)
17. II. PHÂN TÍCH 1. Tâm trạng chị em Liên trước cảnh phố huyện lúc chiều tàn a.Tâm trạng chị em Liên trước bức tranh thiên nhiên */ Cảnh chiều tàn
18. TiÕng trèng thu kh«ng trªn c¸i chßi cña huyÖn nhá; tõng tiÕng mét vang lªn ®Ó gäi buæi chiÒu. Ph¬ng t©y ®á rùc nh mµu löa ch¸y vµ nh÷ng ®¸m m©y ¸nh hång nh hßn than s¾p tµn. D·y tre lµng tríc mÆt ®en l¹i vµ c¾t h×nh râ rÖt trªn nÒn trêi. ( trang 95)
19. N1,2: BứcTranh thiên nhiên phố huyện lúc chiều tàn được tác giả khắc họa qua những hình ảnh chi tiết nào? Phân tích và nhận xét ngòi bút miêu tả bức tranh thiên nhiên của Thạch lam? N3,4:Trước giờ khắc ngày tàn ấy tâm trạng chị em Liên được thể hiện như thế nào? Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng Liên?
20. a/ Bức tranh thiên nhiên */ Cảnh chiều tàn - Âm thanh : Tiếng trống thu không, tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng, tiếng muỗi vo ve, tiếng chõng nan cót két => quen thuộc, được miêu tả từ xa đến gần, càng ngày càng nhỏ dần, làm nổi bật không gian vắng vẻ, đìu hiu. => Khung cảnh làng quê thơ mộng, yên ả nhưng gợi buồn.
21. – Đường nét, màu sắc: + Phương tây đỏ rực như lửa cháy + Đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. + Dãy tre làng đen lại cắt hình rõ rệt trên nền trời =>Hình ảnh so sánh, nghệ thuật tương phản, dùng ánh sáng để miêu tả bóng tối, gợi cảnh thiên nhiên vừa thơ mộng, vừa tàn lụi đặc trưng của chiều quê.
22. => Bằng những câu văn giàu hình ảnh và nhạc điệu, tác giả đã vẽ nên một “bức họa đồng quê” bình dị, gần gũi, êm ả, thơ mộng, thấm thía nỗi buồn, mang đậm cốt cách Việt Nam.
23. * Tâm trạng của Liên: - Tư thế: ngồi yên lặng: trầm tư, suy nghĩ - Đôi mắt: ngập đầy bóng tối: nỗi buồn trào dâng - Tâm hồn:+ Ngây thơ mà buồn thấm thía + Không hiểu sao nhưng thấy lòng buồn man mác trước giờ khắc của ngày tàn -> Buồn, mơ hồ , không hiểu. Từ tư thế, dáng vẻ đến tâm hồn cho thấy tâm trạng của Liên: buồn trước bước đi của thời gian, trước thiên nhiên vắng lặng , đìu hiu Tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên
24. “ V¨n cña Th¹ch Lam thưêng hiÕm khi thõa lêi, thõa ch÷, kh«ng uèn Ðo lµm duyªn mét c¸ch cÇu k× kiÓu c¸ch nhưng võa giµu h×nh ¶nh vµ nh¹c ®iÖu l¹i võa uyÓn chuyÓn tinh tÕ” ( Vò Ngäc Phan)
25. Phiên chợ nghèo nơi phố huyện xưa
26. b. Tâm trạng chị em Liên trước bức tranh cuộc sống N1,2: Cảnh chợ tàn được gợi • N3.4:Trước bức tranh lên qua những hình ảnh nào? cuộc sống, tâm trạng chị Hãy phân tích? Dụng ý của tác em Liên được tác giả giả khi chọn cảnh chợ tàn? gợi lên như thế nào? Cảnh sinh hoạt của người dân nơi phố huyện được tác giả khắc họa như thế nào?
27. * Cảnh chợ tàn: Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. những chi tiết - Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, giàu tính hiện vỏ thị, lá nhãn và bã mía. thực, gợi lên sự - Một mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng nghèo đói, tàn của ban ngày lẫn mùi cát bụi . lụi và tiêu điều - Mấy đứa trẻ đi lại nhặt nhạnh những đến thảm hại thanh nứa, thanh tre còn sót lại. của phố huyện.
28. – Tâm trạng của Liên trước cảnh chợ tàn: + Gặp mùi âm ẩm bốc lên, Liên tưởng như mùi riêng của đất, của quê hương. + Động lòng thương những đứa trẻ
29. * Cảnh sinh hoạt của người dân nơi phố huyện - Gia đình Liên trông chờ vào cửa hàng tạp hóa nhỏ bé - Mẹ con chị Tí: ngày mò cua bắt ốc, tối dọn hàng nước nhỏ bé, ngonj đèn hiu hắt - Cụ Thi điên tiếng cười khanh khách trong gió ->Tất cả gọi lên sự nhỏ bé, nghèo đói, buồn chán hiện ra trong cái nhìn xót thương của TL. Cuộc sống lặp đi lặp lại chẳng ăn thua gì. Những thân phận tàn tạ đang héo mòn , con người hòa lẫn với bóng tối như những cái bóng vật vờ lay lắt , mong manh đang trôi theo thời gian
30. Tâm trạng của Liên - Trước cuộc sống của người dân: Liên thương những đứa trẻ con nhà nghèo nhưng chính chị cũng không có gì để cho chúng - Lòng buồn man mác trước giờ khắc của ngày tàn - Buồn vì hôm nay ngày phiên mà cũng chẳng bán được là bao - Với mẹ con chị Tí: ân cần hỏi han - Với cụ Thi: lẳng lặng rót một li rượu đầy, lòng hơi run sợ -> Liên có tâm hồn nhạy cảm, nhân hậu, giàu lòng trắc ẩn, yêu thương con người – nét đẹp tâm hồn mà nhà văn nâng niu, trân trọng
31. Tiểu kết: - Nhận xét về nghệ thuật được nhà văn sử dụng trong đoạn trích? - Khái quát giá trị nội dung của đoạn trích?
32. Tiểu kết: - Nghệ thuật: Kết hợp yếu tố hiện thực với yếu tố lãng mạn trữ tình; câu văn xuôi như câu thơ, khéo kết hợp các chi tiết , nghệ thuật miêu tả tâm trạng nhân vật tinh tế - Nội dung:+ Thạch Lam đã phần nào phản ánh bức tranh hiện thực đời sống của người dân +Tác giả thể hiện một cách nhẹ nhàng mà thấm thía niềm xót thương với những kiếp người nhỏ bé, sống nghèo khổ, tàn tạ ở một phố huyện nhỏ trước CM tháng 8, trân trọng những nét đẹp tâm hồn của họ. Đó là giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc của đoạn trích
33. Bài tập rèn luyện kĩ năng sống - Học xong đoạn trích em rút ra cho mình bài học gì?
34. Bài học: - Lòng yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước - Cảm thông, yêu quý, trân trọng những con người nghèo khổ trong cuộc sống - Luôn có tinh thần lạc quan, yêu đời để cuộc sống tươi đẹp hơn
35. 2. Cảnh phố huyện lúc đêm về
36. a. Sự tương phản giữa bóng tối và ánh sáng
37. Ánh sáng:
38. */ Cảnh đêm tối Bóng tối Ánh sáng Tìm những chi tiết miêu tả Tìm những chi tiết miêu tả bóng tối trong văn bản? ánh sáng trong văn bản? Nhận xét chung? Nhận xét chung?
39. “Tèi hÕt c¶, con ®êng th¨m th¼m ra s«ng, con ®êng qua chî vÒ nhµ, c¸c ngâ vµo lµng l¹i cµng sÉm ®en h¬n n÷a. Giê chØ cßn ngän ®Ìn con cña chÞ TÝ, vµ c¶ c¸i bÕp löa cña b¸c Siªu, chiÕu s¸ng mét vïng ®Êt c¸t; trong cöa hµng, ngän ®Ìn cña Liªn, ngän ®Ìn vÆn nhá, tha thít tõng hét s¸ng lät qua phªn nøa” ( trang 98)
40. - Bóng tối - Ánh sáng - Đêm mùa hạ êm như nhung - Ngon đèn chị Tí: Khe sáng, vệt sáng, quầng sáng-> lặp lại nhiều -Đường phố và các ngõ con chứa lần đầy bóng tối -Quán phở bác Siêu: Chấm lửa - Tối hết cả con đường thăm nhỏ vàng lơ lửng, mất đi rồi lại thẳm các ngõ vào làng sẫm đen hiện ra hơn nữa - Ngọn đèn chị em Liên: thưa thớt từng hột sáng Bóng tối bao trùm, choán ngợp Nhỏ bé, yếu ớt, le lói hết thảy-> Đêm tối mênh mông, hiu quạnh, thăm thẳm hơn Kiếp người nhỏ bé, tội Xã hội bế tắc, ngột ngạt nghiệp.
41. Em có cảm nhận gì về tương quan bóng tối và ánh sáng ? Tương quan ấy nói lên điều gì ?
42. Bóng tối bao trùm, đậm Ánh sáng nhỏ nhoi, mong đặc mênh mông manh đến tội nghiệp Thñ ph¸p tư¬ng ph¶n Bãng tèi khiÕn ¸nh ¸nh s¸ng khiÕn bãng s¸ng thªm leo lÐt tèi thªm dµy ®Æc Biểu tượng cho những kiếp người nhỏ bé vô danh sống leo lét trong đêm tối mênh mông của xã hội cũ.
43. Bóng tối dày đặc mênh mông chỉ chực nhấn chìm cả phố huyện nghèo.
44. * Cuộc sống của người dân: -Gia đình bác xẩm ăn xin với cây đàn còm, manh chiếu rách, bát sứt, chậu sắt dúm dó - Bác Siêu bán phở nhưng là thứ hàng xa xỉ. - Chị em Liên với gian hàng nhỏ xíu - Mẹ con chị Tí với hàng nước nhỏ => khốn khó, tàn tạ, cực nhọc.
45. *Cuộc sống của người dân: đều đều, lặp đi lặp lại đơn điệu, tẻ nhạt - “ôi chao! Sớm hay muộn có ăn thua gì!”, “ Giờ muộn thế này mà họ vẫn chưa ra nhỉ!” – hàng nước ế. Chị Tí đang chờ khách - Gánh phở của bác Siêu không bán được cho ai, là một thứ hàng xa xỉ đối với người dân nơi đây - Gia đình bác xẩm với tiếng đàn bầu bần bật trong yên lặng. Chừng ấy con người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hằng ngày của họ” Nhịp sống quẩn quanh, buồn chán, mỏi mòn không lối thoát nhưng vẫn nhen lên niềm hi vọng vào cuộc sống cho dù rất mong manh.
46. c/ Bức tranh tâm trạng của Liên */Hoàn cảnh sống - Cảnh nhà sa sút, bố liên mất việc, cả nhà bỏ HN về quê, mẹ làm hàng xáo. - Chị em Liên trông nom một cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu bán chẳng ăn thua gì. => Cuộc sống vất vả, buồn tẻ, không có tuổi thơ.
47. */ Tâm trạng - Trước cảnh đêm tối: lặng lẽ quan sát các vì sao, nỗi buồn cùng bóng tối đã tràn ngập trong đôi mắt Liên - Nhớ về quá khứ: Hà nội với vùng sáng rực rỡ, lấp lánh, những cốc chè xanh đỏ -> Kh¸t khao ¸nh s¸ng vµ Êp ñ nhiÒu m¬ ưíc. - Trước những con người nghèo khổ, quan sát những gì diễn ra ở phố huyện, xót xa, cảm thông, chia sẻ với những kiếp người nhỏ nhoi -> Động lòng trắc ẩn, biết chia sẻ, cảm thông với những người nghèo khổ. Giá trị nhân đạo của tác phẩm
48. “Xóc c¶m cña nhµ v¨n Th¹ch Lam thưêng b¾t nguån vµ n¶y në lªn tõ nh÷ng ch©n c¶m ®èi víi nh÷ng con ngưêi ë tÇng líp d©n nghÌo. Th¹ch Lam lµ nhµ v¨n quý mÕn cuéc sèng, tr©n träng trưíc sù sèng cña mäi ngưêi xung quanh”( NguyÔn Tu©n)
49. Phố huyện lúc chiều tàn Cảnh vật Cuộc sống con người Gần gũi, thân thiết , bình - Nghèo khổ, lầm than, dị mà nên thơ, gợi nỗi đáng thương cái nhìn buồn man mác trong đầy xót thương của Liên lòng người Tâm trạng Liên Nhạy cảm trước thiên nhiên, sớm động lòng trắc ẩn trước những cảnh đời, cảnh người.
50. Phố huyện khi đêm về Cảnh vật Cuộc sống con người Bóng tối mênh mông, dày - Quẩn quanh, tù túng, đơn đặc. Ánh sáng nhỏ bé, yếu điệu, mệt mỏi. Ước mơ mờ ớt biểu tượng về cuộc mịt, xa xăm nhưng vẫn ánh sống lên vẻ đẹp Tâm trạng Liên Buồn mơ hồ, khó hiểu trước cuộc sống buồn tẻ, vô vị, khắc khoải đợi chờ.
51. CÂU HỎI THẢO LUẬN: Cảnh đợi tàu Nhóm 1: Tái hiện lại Nhóm 3: Vì sao hai sự xuất hiện của đoàn chị em lại cố thức để tàu qua cái nhìn và đợi chuyến tàu đêm? tâm trạng của hai đứa trẻ? Nhóm 4: Từ sự kiện hai Nhóm 2: Tâm trạng của đứa trẻ cố thức đợi tàu, đặc hai đứa trẻ - trước khi biệt là những hồi tưởng của tàu chưa đến, trong khi Liên về Hà Nội, em có suy tàu đến và khi đoàn tàu nghĩ gì về hai đứa trẻ và đã đi qua? thái độ , dụng ý tư tưởng của nhà văn?
52. 3/ Cảnh đợi tàu a. Lí do đợi tàu: - Mọi người ở phố huyện : Chờ tàu để bán hàng ->Vì mưu sinh. - Hai chị em Liên : + Do vâng lời mẹ dặn. + Do nhu cầu hoài niệm quá khứ Hà Nội tươi đẹp. + Do sự thôi thúc của khát vọng đổi thay => §îi tµu ®· trë thµnh mét nhu cÇu bøc thiÕt vÒ mÆt tinh thÇn: muèn vît ra khái c¸i t¨m tèi cña cuéc ®êi. Kh¸t väng ®îc sèng trong mét thÕ giíi kh¸c tèt ®Ñp h¬n dï chØ trong gi©y l¸t.
53. b. H×nh ¶nh ®oµn tµu: -Tõ xa: tiÕng xe rÝt, lµn khãi bõng s¸ng tr¾ng, hµnh kh¸ch ån µo khe khÏ. - §Õn gÇn: cßi, rÇm ré ®i tíi, ®Ìn s¸ng trng, ®ång vµ kÒn lÊp l¸nh, cöa kÝnh s¸ng. - Tµu qua: ®i vµo ®ªm tèi, ®èm than ®á bay tung, chÊm nhá cña chiÕc ®Ìn xanh treo trªn toa sau cïng. biểu tượng cuộc sống tươi đẹp, giàu sang, lung linh ( đối lập cuộc sống mòn mỏi, nghèo nàn, tối tăm và quẩn quanh của người dân phố huyện)
54. PHIẾU HỌC TẬP BÀI: “HAI ĐỨA TRẺ” – Tiết 4 (Thảo luận trong thời gian 3 phút) Tìm chi tiết miêu tả sự xuất hiện của hình ảnh đoàn tàu? NHÓM 1 Từ xa: Đến gần: Khi tàu qua: . . . . . . . . . . So sánh âm thanh chuyến tàu mang đến với âm thanh của phố huyện? NHÓM 2 Âm thanh con tàu: Âm thanh phố huyện: Nhận xét: . . . . . . . . . So sánh ánh sáng chuyến tàu mang đến với ánh sáng của phố huyện? NHÓM 3 Ánh sáng con tàu: Ánh sáng phố huyện: Nhận xét: . . . . . . . . Tâm trạng của hai đứa trẻ trước khi tàu đến, khi tàu đến gần và khi đoàn tàu đi qua? NHÓM 4 Trước khi tàu đến: Khi tàu đến gần: Khi đoàn tàu đi qua: . . . . . . . . .
55. Từ xa Đến gần Đi qua Hình Người gác Lố nhố Khuất sau ảnh ghi người rặng tre Vang lại, Nhỏ dần, Âm Rít thanh rít mạnh, lên,rầm rộ không nghe ồn ào đi tới thấy Ánh Xanh biếc, Sáng Đốm than sáng khói bừng trưng, lấp đỏ, chấm sáng trắng. lánh nhỏ Tâm Háo hức, Vui mừng, Nuối tiếc, trạng hồi hộp hạnh phúc khao khát => Chuyến tàu đến trong sự chờ đợi và háo hức; chuyến tàu đi qua trong sự nuối tiếc của hai đứa trẻ và hồi ức của Liên về Hà Nội xa xăm
56. ¢m thanh Con tµu Phè huyÖn - Trèng thu kh«ng tõng tiÕng mét - Cßi xe löa kÐo dµi - TiÕng Õch nh¸i - TiÕng dån dËp - TiÕng muçi bay vo ve - TiÕng rÝt m¹nh vµo ghi - TiÕng ®µn bÇu bËt trong yªn - Cßi rÝt lªn > ¢m thanh m¹nh mÏ, => ¢m thanh ®¬n ®iÖu,l¹c s«i ®éng lâng, hoang v¾ng, buån b·.
57. ¸nh s¸ng Con tµu Phè huyÖn • Ngän löa xanh biÕc • Khe s¸ng • Khãi bõng s¸ng tr¾ng • QuÇng s¸ng • ĐÌn s¸ng trng > ¸nh s¸ng m¹nh, rùc rì =>¸nh s¸ng yÕu ít vµ ®¬n ®éc
58. c/ Tâm trạng của hai đứa trẻ trước khi tàu đến, khi tàu đến gần và khi đoàn tàu đi qua? Trước khi tàu Khi tàu đến gần: Khi tàu đi qua: đến: "Bác Siêu nghển cổ nhìn ra phía ga, "để lại những "An và Liên đã lên tiếng: -Đèn ghi đã kia rồi. đốm than đỏ bay buồn ngủ ríu cả Liên đánh thức em: -Dậy đi, An. Tàu tung trên đường sắt. mắt . Tuy vậy hai đến rồi. Hai chị em còn chị em vẫn gượng nhìn theo cái chấm An nhổm dậy, lấy tay dụi mắt cho tỉnh nhỏ của chiếc đèn để thức khuya hẳn. Hai chị em nghe thấy tiếng dồn chút nửa An đã xanh treo trên toa dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi Hai chị sau cùng, xa xa nằm xuống gối đầu em chờ không lâu. Tiếng còi tàu đã rít mãi rồi khuất sau lên đùi chị, mi mắt lên, và tàu rầm rộ đi tới. Liên dắt em rặng tre. -Tàu hôm sắp sửa rơi xuống, đứng dậy để nhìn đoàn xe vụt qua, các nay không đông, còn dặn với: -Tàu toa đèn sáng trưng Liên chỉ thoáng chị nhỉ Liên lặng đến chị đánh thức trông thấy những toa hạng trên sang theo mơ tưởng em dậy nhé." trọng lố nhố những người, đồng và kền " lấp lánh " Háo hức, hồi Nuối tiếc, hộp Vui mừng, hạnh phúc khao khát
59. c.T©m tr¹ng cña nh©n vËt Liªn  Liªn håi tưëng vÒ qu¸ khø: -> Con tµu ®¸nh thøc nh÷ng kÝ øc ®Ñp ®Ï cña tuæi th¬ khi gia ®×nh Liªn cßn ë Hµ Néi.  Liªn m¬ tưëng vÒ mét “thÕ giíi kh¸c”: => “ThÕ giíi kh¸c”: lµ mét thÕ giíi tư¬i s¸ng h¬n, s«i ®éng h¬n, h¹nh phóc h¬n cuéc sèng nghÌo khæ, tï tóng hµng ngµy cña con ngưêi phè huyÖn. => NiÒm kh¸t khao hưíng tíi tư¬ng lai - kh¸t khao m¬ hå nhưng tha thiÕt.
60. d/ ý nghÜa cña chuyÕn tµu ®ªm + Mang ®Õn thÕ giíi cña kØ niÖm, ®¸nh thøc trong Liªn vÒ mét Hµ Néi s¸ng rùc. + Nh×n thÊy mét thÕ giíi kh¸c, mét thÕ giíi s¸ng lÊp l¸nh kh¸c h¼n ¸nh s¸ng hiu h¾t cña phè huyÖn. + Đem l¹i niÒm vui, niÒm an ñi, niÒm hi väng, nçi kh¸t khao vÒ mét ngµy mai tư¬i s¸ng.
61. * T©m tr¹ng cña Liªn: Xuyªn suèt t¸c phÈm lµ t©m tr¹ng cña Liªn - T©m tr¹ng cña c« g¸i nhá dÞu dµng, m¬ méng, víi nçi buån mªnh m«ng vµ niÒm kh¸t khao cuéc sèng h¹nh phóc, s¸ng tư¬i. TÊt c¶ c¶nh vËt, con ngưêi trong m¾t quan s¸t cña Liªn ®Òu hiÖn lªn rÊt gÇn gòi, quen thuéc song nã l¹i nhuèm vÎ u sÇu cña thêi thÕ. - Mçi ngµy qua ®i buån tÎ n¬i huyÖn lÞ nhưng Liªn vµ em lu«n chê ®Õn ®ªm ®Ó ngãng nh÷ng chuyÕn tµu tõ Hµ Néi ®i qua. §Ó håi tưëng vÒ qu¸ khø tư¬i s¸ng vµ ưíc m¬ vÒ ngµy mai ®æi kh¸c.
62. T©m hån hai ®øa trÎ Trong s¸ng, th¬ ng©y mµ ®· sím thÊm nçi buån tÎ cña m«i trưêng, cña cuéc ®êi víi niÒm nhí (Hµ Néi) víi Ên tưîng (ngän ®Ìn nhµ chÞ TÝ, bÕp löa b¸c Siªu) vµ m¬ ưíc kh¸t khao (®îi chuyÕn tµu qua). Dï r»ng rÊt nhanh, ®oµn tµu còng như hy väng mçi ngµy cña Liªn vôt qua mÊt song Liªn kh«ng n¶n lßng. §ªm sau, sau n÷a hai chÞ em vÉn mong tµu qua.
63. * Tấm lòng của Thạch Lam : - Trân trọng, xót thương những kiếp người nhỏ bé, cơ cực. - Đồng cảm với ước mơ, khát vọng của con người. - Thắp lên ước mơ, hy vọng. -> Giá trị nhân đạo sâu sắc.
64. Nhà thơ Thế Lữ có nhận xét: “Sự thực của tâm hồn mà Thạch Lam diễn trong lời văn thì nhiều hình, nhiều vẻ nhưng bao giờ cũng đằm thắm, cũng nhân hậu, cũng nghẹn ngào một chút lệ thầm kín của tình thương. Nếu Thạch Lam theo một chủ ý nào trong công việc viết văn của anh thì chủ ý ấy là diễn ra, gợi lên sự thương xót” Tóm lại: Phố huyện về đêm và khi đoàn tàu đi qua càng rõ hơn cảnh sống đơn điệu, tối tăm, tù túng nơi phố huyện nghèo. Đó cũng là hình ảnh thu nhỏ của xã hội Việt Nam những năm trước cách mạng.
65. IV. TỔNG KẾT GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT Ý NGHĨA TÁC PHẨM - Cốt truyện đơn giản, một kiểu Truyện ngắn Hai đứa trẻ thể truyện ngắn trữ tình. hiện niềm cảm thương chân - Bút pháp tương phản, đối lập. thành của Thạch Lam đối với những kiếp sống nghèo khổ, - Miêu tả sinh động những biến đổi chìm khuất trong mỏi mòn, tinh tế của cảnh vật và tâm trạng con người. tăm tối, quẩn quanh nơi phố huyện trước Cách mạng và sự - Ngôn ngữ hình ảnh giàu ý nghĩa trân trọng với những mong ước tượng trưng. bé nhỏ, bình dị mà tha thiết của - Giọng điệu thủ thỉ thấm đượm họ. chất thơ, chất trữ tình sâu lắng.
66. III. Tổng kết 1.Nghệ thuật: _ Không có cốt truyện _ Đan cài giữa yếu tố hiện thực, lãng mạn _ Miêu tả tinh tế nội tâm nhân vật _ Giọng thủ thỉ tâm tình _ Bút pháp tương phản, đối lập
67. 2. Nội dung: a. Giá trị hiện thực: + Bức tranh thiên nhiên đẹp, thơ mộng nhưng đượm buồn + Bức tranh cuộc sống đơn điệu, tẻ nhạt, tù túng của con ngừơi b Giá trị nhân đạo: + Lên án tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến đã đẩy con người vào cảnh sống tối tăm bế tắc. + Niềm cảm thông, xót thương của tác giả với những kiếp người nghèo khổ, quẩn quanh, tăm tối trước cách mạng. + Khẳng định và trân trọng ước mơ vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn của con người
68. Kết cấu truyện Bức tranh phố huyện nghèo – theo không gian Bức tranh thiên nhiên Bức tranh c/s con người Khung cảnh quen thuộc của Những kiếp người nghèo khổ, làng quê Việt tàn tạ, cuộc sống bế tắc, vô vị Giá trị nhân đạo Niềm cảm thông sâu sắc với Phát hiện, khẳng định và đặt niềm người lao động nghèo khổ tin vào phẩm chất tốt đẹp ở người lao động
69. Kết cấu truyện Theo sự vận động của thời gian Lúc chiều tối Khi đêm xuống Khi tàu đi qua Buồn man mác trước Buồn khắc khoải trong Buồn thấm thía lắng sâu cảnh ngày tàn cảnh đợi chờ về kiếp người tăm tối Sự vận động của tâm trạng Liên
70. •LUYỆN TẬP. Câu 1. Nhận định nào không đúng đặc điểm truyện ngắn của Thạch Lam ? A. Truyện không có chuyện, chủ yếu khai thác nội tâm nhân vật. B. Mỗi truyện như một bài thơ trữ tình, giọng điệu điềm đạm, chứa đựng tình cảm chân thành và sự nhạy cảm của nhà văn. C. Những trang văn đậm chất hiện thực phê phán D. Văn trong sáng, giản dị, thâm trầm, sâu sắc. Câu 2. Truyện “ Hai đứa trẻ ” được in trong tập nào ? A. Sợi tóc. B. Hà Nội băm sáu phố phường. C. Gió đầu mùa. D. Nắng trong vườn.
71. Câu 3. Trong văn bản “ Hai đứa trẻ ”, nhà văn Thạch Lam đã bày tỏ niềm thương xót với những kiếp người nào ? A. Đau thương. B. Mòn mỏi. C. Bất hạnh. D. Tật nguyền Câu 4. Trong văn bản “ Hai đứa trẻ ”, nhà văn Thạch Lam đã miêu tả ánh sáng và bóng tối như thế nào? A.Bóng tối dày đặc B. Ánh sáng yếu ớt. C. Ánh sáng ít ỏi. D. Bóng tối át cả ánh sáng
72. Câu 5: Ý nào sau đây đúng với gia cảnh của chị em Liên? A. Cảnh nhà sa sút, bố mất việc B. Cả nhà bỏ HN về quê, mẹ làm hàng sáo. C. Chị em Liên trông nom một cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu. D. Tất cả các ý trên. Câu 6. Ý nào sau đây đúng với gia cảnh của chị Liên trước giở khắc ngày tàn? A. Lòng buồn man mác trước giờ khắc ngày tàn B. Lòng buồn xao xuyến trước giờ khắc ngày tàn C.Lòng buồn xa vắng trước giờ khắc ngày tàn D.Lòng buồn thiu trước giờ khắc ngày tàn
73. Bài tập tự luận Bài 1: Nhân vật nào trong truyện “Hai đứa trẻ ” để lại cho em nhiều ấn tượng nhất? Tại sao? Bài 2: Từ truyện “Hai đứa trẻ” em học tập được điều gì trong cách sống khi không may rơi vào hoàn cảnh khó khăn, bế tắc ? Bài 3: Qua việc đợi tàu của chị em Liên và những người dân phố huyện, nhà văn muốn nói với chúng ta điều gì về cách sống?
74. * Hướng dẫn học bài: 1.Bài vừa học: - Tâm trạng của chị em Liên lúc khuya về và khi tàu qua: + Lí do đợi tàu. + Hình ảnh đoàn tàu. + Diễn biến tâm trạng. + Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh đoàn tàu và thái độ của nhà văn.