Đề ôn tập Giữa kì 1 môn Ngữ văn 12 - Trường THPT Thuận Thành số 1 2024-2025 (Có đáp án)

Nội dung tài liệu: Đề ôn tập Giữa kì 1 môn Ngữ văn 12 - Trường THPT Thuận Thành số 1 2024-2025 (Có đáp án)

1. SỞ GD&ĐT BẮC NINH ĐỀ ÔN TẬP KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ I TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 1 MÔN: NGỮ VĂN NĂM HỌC : 2024 -2025 (Đề gồm 03 trang) Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian giao đề) I. ĐỌC – HIỂU (4,0 điểm) Đọc văn bản sau và thực hiện yêu cầu: Xin chào, tôi là Severn Suzuki, thay mặt cho ECO – Tổ chức trẻ em vì môi trường. Chúng tôi là một nhóm những người 12 – 13 tuổi đang cố gắng tạo nên vài sự thay đổi: Vanessa Suttie, Morgan Geisler, Michelle Quigg và tôi. Và chúng tôi đã tự quyên tiền, đi hơn 6000 km để đến đây nói với người lớn các vị rằng, các vị phải thay đổi. Chúng tôi đến đây không có mục đích nào khác ngoài việc đấu tranh cho tương lai của chính mình. Đánh mất tương lai không giống như đánh mất chiếc ghế trong bầu cử, hay trượt một vài điểm trên sàn chứng khoán. Tôi đến đây để lên tiếng cho các thế hệ mai sau , lên tiếng cho muôn loài động vật đang chết dần trên trái đất này vì chẳng còn nơi sinh sống. Giờ tôi sợ phải bước đi dưới ánh mặt trời vì những lỗ thủng trên tầng Ozon. Tôi sợ phải hít thở vì không biết không khí đang chứa những hóa chất nào. Tôi vẫn thường đi câu cá cùng ba ở Vancouver, quê hương tôi, cho đến vài năm trước, khi tôi biết lũ cá đang đầy bệnh tật. Ngày ngày, chúng ta đều nghe những tin về việc các loài động vật, thực vật đang dần tuyệt chủng, rồi biến mất mãi mãi. Trong cuộc sống của tôi, tôi đã luôn mơ về những đàn thú hoang dã đông đúc, về những cánh rừng rậm và rừng mưa nhiệt đới đầy các loài chim và bướm. Nhưng giờ tôi lại tự hỏi, liệu con cái chúng tôi còn có cơ hội được thấy chúng nữa không? Hồi bằng tuổi tôi, các vị có phải lo lắng về những điều này không? Mọi chuyện đang diễn ra rành rành trước mắt, nhưng các vị lại hành động như thể chúng ta vẫn còn thừa thời gian và các biện pháp hữu hiệu. Tôi chỉ là một đứa trẻ và không nghĩ ra được các giải pháp, nhưng tôi mong các vị hãy nhận ra rằng, chính các vị cũng thế. Các vị không biết cách vá lại các lỗ hổng trên tầng Ozon, không biết cách mang cá hồi về những dòng suối đã cạn khô, không biết cách làm sống lại các loài vật đã tuyệt chủng. Các vị cũng không thể biến những cánh rừng giờ đã thành sa mạc xanh tươi trở lại. Một khi đã không biết cách phục hồi, xin các vị đừng tàn phá nữa. [ ] Xin đừng quên lý do các vị dự hội nghị này. Các vị làm việc này vì ai? Lớp trẻ chúng tôi là con cháu của các vị. Chính các vị là người quyết định con cháu mình sẽ lớn lên trong một thế giới như thế nào. Lẽ ra bố mẹ sẽ an ủi con cái rằng, mọi chuyện sẽ ổn thôi, đây không phải là ngày tận thế đâu, và bố mẹ sẽ làm những gì tốt nhất có thể. Nhưng tôi không nghĩ giờ đây các vị còn có thể nói vậy. Chúng tôi có còn nằm trong danh sách được ưu tiên của các vị nữa không? Bố tôi thường nói: Hành động sẽ tạo nên con người con, chứ không phải lời nói. Vâng, nhưng những gì các vị làm khiến tôi khóc hằng đêm. Các vị luôn nói rằng các vị yêu chúng tôi, nhưng tôi xin thách thức các vị hãy hành động đúng như những gì đã nói. Xin cám ơn! (Trích bài phát biểu của Severn Suzuki tại Hội nghị vì môi trường được tổ chức ở Rio – Barazin, 1992, toomva.com dịch) Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích? Câu 2. Đoạn trích trên bàn về vấn đề gì? 1
2. Câu 3. Nêu hiệu quả của biện pháp tu từ được tác giả sử dụng trong đoạn văn: Các vị không biết cách vá lại các lỗ hổng trên tầng Ozon, không biết cách mang cá hồi về những dòng suối đã cạn khô, không biết cách làm sống lại các loài vật đã tuyệt chủng. Các vị cũng không thể biến những cánh rừng giờ đã thành sa mạc xanh tươi trở lại? Câu 4. Em có đồng tình với quan điểm: Hành động sẽ tạo nên con người con, chứ không phải lời nói của tác giả không? Lí giải? Câu 5. Qua đoạn trích, em hãy nhận xét về tác giả? (Viết khoảng 5 – 7 dòng) II. LÀM VĂN (6,0 điểm) Câu 1(2,0 điểm): Nghị luận xã hội Hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) bàn về giải pháp giúp các bạn trẻ rời xa thế giới ảo. Câu 2(4,0 điểm): Nghị luận văn học Đọc 2 văn bản sau: (Lược phần đầu truyện: Nhân vật “tôi” (là một hành khách trên chuyến bay) kể về một bà cụ lần đầu tiên đi máy bay. Khi máy bay ra khỏi vùng thời tiết xấu, bà cụ thích thú nhìn ngắm mây bay bên ngoài cửa sổ và bắt chuyện với “tay vận comple” nhưng không được hắn đáp lại. Bà cụ không ăn gì mà chỉ xin một cốc nước lúc cô tiếp viên mang đồ đến phục vụ. Khi máy bay bay qua vùng vĩ tuyến 17, nhân vật tôi thiu thiu ngủ thì bị đánh thức bởi tiếng quát của tay vận comple nạt bà cụ) [ ]Tôi giật bắn mình. Tôi bị giằng khỏi giấc ngủ không phải vì tiếng quát, tay ngồi cạnh tôi không quát to tiếng, chỉ nạt, nạt khẽ thôi, đủ nghe. Nhưng âm hưởng của nỗi hoảng hốt và sự cục cằn trong giọng y như tát vào mặt người ta. Thận trọng, tôi liếc nhìn. Khói thuốc và cặp vai to đùng của y che khuất cả bà cụ già, cả ô cửa sổ. Này, cô kia, cô nhân viên! - Y sang trọng đứng dậy mắng - Tới mà nhìn! Đây là hàng không hay là cái xô bếp? Là phi cơ hay là cái miếu thờ thế này, hả? - Van bác - Bà cụ sợ sệt - Bác ơi, van bác Chẳng là, bác ạ, bữa nay giỗ thằng cả nhà tôi. Non ba chục năm rồi, bác ơi, tôi mới lên được đến miền cháu khuất. Tay nọ gần như bước xéo lên đùi tôi, xấn ra lối đi. Bộ mặt hồng hào bừng bừng giận dữ và khinh miệt. Bà cụ ngồi, lặng phắt, lưng còng xuống, hai bàn tay chắp lại, gầy guộc. Trên chiếc bàn gấp bày đĩa hoa cúng, nải chuối xanh, mấy cái phẩm oản và ba cây nhang cắm trong chiếc cốc thuỷ tinh đựng gạo. Một bức ảnh ép trong tấm kính cỡ bàn tay để dựng vào thành cốc. Cô tiếp viên vội đi tới. Cô đứng sững bên cạnh tôi. Không hề kêu lên, không thốt một lời, cô lặng nhìn. Máy bay vươn mình nâng độ cao vượt qua trần mây. Sàn khoang dốc lên. Cái bàn thờ nhỏ bé bỏng của bà cụ già hơi nghiêng đi. Tôi xoài người sang giữ lấy cái khung ảnh. Tấm ảnh được cắt ra từ một tờ báo, đã cũ xưa, nhưng người phi công trong ảnh còn rất trẻ. Khói nhang nhả nhè nhẹ, bốc lên dìu dịu, mờ mỏng trong bầu không khí lành lạnh của khoang máy bay. Những cây nhang trên trời thẳm toả hương thơm ngát. Ngoài cửa sổ đại dương khí quyển ngời sáng. (Bảo Ninh, Mây trắng còn bay) Và (Lược phần đầu : Nhân vật tôi từ chiến khu về tiếp quản thủ đô và ghé qua nhà cô Hiền – chị em đôi, con dì ruột với mẹ của anh. Qua lời kể của nhân vật tôi, cô Hiền là một người Hà Nội bình thường, vô danh nhưng cũng như những người Hà Nội bình thường khác, cô đã cùng Hà Nội, cùng đất nước trải qua những biến động, thăng trầm nhưng vẫn giữ được cốt cách Hà Nội, cái bản lĩnh văn hoá của người Hà Nội. Cô sống thẳng thắn, chân thành, không giấu giếm quan điểm, thái độ riêng của mình với mọi hiện tượng xung quanh ) Gần ba chục tuổi cô mới đi lấy chồng, không lấy một ông quan nào hết, cũng chẳng hứa hẹn gì với đám nghệ sĩ văn nhân, đùa vui một thời còn son trẻ thế là đủ, bây giờ phải làm vợ làm mẹ, cô chọn bạn trăm năm là một ông giáo cấp tiểu học hiền lành, chăm chỉ khiến cả Hà Nội phải kinh ngạc. Có gì mà kinh ngạc, cô đã tính trước cả. Sau khi sinh đứa con gái út, người con thứ năm, cô nói với chồng: “Từ nay là chấm dứt 2
3. chuyện sinh đẻ, bốn mươi tuổi rồi, nếu ông và tôi sống đến sáu chục thì con út đã hai mươi, có thể tự lập, khỏi sống bám vào các anh chị”. Là thôi hẳn. Cô bảo tôi: “Mày bắt nạt vợ mày quá, không để nó tự quyết định bất cứ việc gì, vậy là hỏng. Người đàn bà không là nội tướng thì cái gia đình ấy cũng chẳng ra sao”. Khi các con còn nhỏ, ngồi vào bàn ăn cô thường chú ý sửa chữa cách ngồi, cách cầm bát cầm đũa, cách múc canh, cả cách nói chuyện trong bữa ăn. Cô vẫn răn lũ con tôi: “Chúng mày là người Hà Nội thì cách đi đứng nói năng phải có chuẩn, không được sống tùy tiện, buông tuồng”. Có lần tôi cãi: “Chúng tôi là người của thời loạn, các cụ lại bắt dạy con cái theo thời bình là khó lắm”. Cô ngồi ngẩn ra một lúc, rồi bảo: “Tao chỉ dạy chúng nó biết tự trọng, biết xấu hổ còn sau này muốn sống ra sao là tùy”. (Nguyễn Khải, Một người Hà Nội) Anh/chị hãy viết bài văn (khoảng 600 chữ) so sánh nhân vật bà cụ và cô Hiền trong hai văn bản trên. ___ Chú thích: - Bảo Ninh (sinh ngày 18 tháng 10 năm 1952) là nhà văn Việt Nam viết tiểu thuyết và truyện ngắn. Ông từng là học sinh trường Bưởi - Chu Văn An, từng tham chiến trong Chiến tranh Việt Nam và là tác giả tiểu thuyết nổi tiếng “Nỗi buồn chiến tranh”. Bằng trải nghiệm của riêng bản thân mình, bước ra từ thời chiến, bảo Ninh mang trong mình những suy tư nặng trĩu, những nỗi đau mất đi người thương ngay trước mắt, ông trải hết lòng vào trông áng văn. - Truyện ngắn “Mây trắng còn bay” ra đời vào năm 1975, vào thời kì đất nước trong giai đoạn đổi mới toàn diện - Nguyễn Khải là cây bút tiêu biểu của nền văn xuôi Việt Nam hiện đại. Hành trình văn xuôi của ông tiêu biểu cho sự vận động của văn xuôi Việt Nam trước và sau 1975: Trước 1975, vẫn là cây bút giàu chất triết luận nhưng thể hiện cảm hứng lãng mạn để ca ngợi cuộc sống mới, con người mới. Sau 1975, Nguyễn Khải quan tâm đến số phận con người cá nhân trong cuộc sống đời thường, chú ý đến tính cách, tư tưởng của con người trước những biến động của xã hội - Một người Hà Nội sáng tác năm 1990, in trong tập “Hà Nội trong mắt tôi”, tiêu biểu cho truyện ngắn của Nguyễn Khải thời kì đổi mới. Hết HƯỚNG DẪN CHẤM Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 4,0 1 Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận 0.5 2 Đoạn trích trên bàn về vấn đề: môi trường 0.5 3 - Biện pháp tu từ điệp ngữ được tác giả sử dụng trong đoạn văn là: các vị ( 2 1.0 lần), không biết cách (3 lần) - Hiệu quả: + Góp phần tạo nên giọng điệu mạnh mẽ, dõng dạc, tự tin, có tính chất đối thoại. 3
4. + Nhấn mạnh khẳng định: khi môi trường sống bị hủy hoại dù là ai đi chăng nữa cũng không có cách nào để đưa nó trở về như trạng thái ban đầu. + Từ đó nhắc nhở mỗi chúng ta ngay từ bây giờ phải có ý thức bảo vệ mội trường . 4 Học sinh được tự do bày tỏ quan điểm, miễn là có lý giải thuyết phục. Tham 1.0 khảo: - Đồng tình - Lí giải: + Chỉ khi hành động, bạn mới hiện thực hóa được những suy nghĩ, lời nói và mong muốn của mình, từ đó mà hình thành nên bản lĩnh, nên tính cách của con người bạn + Nếu chỉ có lời nói suông mà không hành động, thì bạn sẽ vẫn là một con người hèn nhát, không dám trải nghiệm, từ đó mà không bao giờ có thể hoàn thiện được bản thân 5 Nhận xét về tác giả được thể hiện qua đoạn trích: 1,0 - Đó là một cô bé có tâm hồn đẹp, có suy nghĩ sâu sắc - Đó là một cô bé bản lĩnh, dám cất lên tiếng nói đấu tranh cho tương lai của các thế hệ mai sau - Đó là một cô bé có tầm nhìn xa trông rộng, biết lo nghĩ tới những vấn đề lớn, vấn đề chung của nhân loại II LÀM VĂN 6,0 1 Hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) bàn về giải pháp giúp các bạn 2,0 trẻ rời xa thế giới ảo. a. Đảm bảo yêu cầu hình thức đoạn văn 0,25 Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng phân hợp, móc xích hoặc song hành b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,25 giải pháp giúp các bạn trẻ rời xa thế giới ảo. c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận 0,5 Xác định được các ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận, sau đây là một số gợi ý: - Sử dụng mạng xã hội một cách hiệu quả. - Có lối sống lành mạnh, tích cực tham gia các hoạt động tình nguyện, hoạt động xã hội để có cuộc sống ý nghĩa. - Tuyên truyền cho mọi người biết về tác hại của việc sống ảo để mọi người có lối sống tích cực d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau: 0,5 - Lựa chọn các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận: thế hệ trẻ cần làm gì để giú gìn những giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số. 4
5. - Trình bày rõ quan điểm và hệ thống ý - Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lx và dẫn chứng. đ. Diễn đạt: 0.25 Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp, tiếng việt, liên kết câu trong đoạn văn Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện sâu sắc về vấn đề nghị luận. e. Sáng tạo 0,25 Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. 2 Anh/chị hãy viết bài văn (khoảng 600 chữ) so sánh nhân vật bà cụ và 4,0 cô Hiền trong hai văn bản trên. a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài 0.25 Xác định được yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận văn học b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: So sánh nhân vật bà cụ và cô Hiền 0.5 trong hai văn bản trên. c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận 1,0 Xác định được các ý chính của bài viết Sắp xếp các ý hợp lí theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận: *Giới thiệu tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận * Nhân vật bà cụ trong văn bản 1: - Một bà mẹ già nua, gầy guộc, bé nhỏ - Số phận đáng thuơng: cuộc sống lam lũ, vất vả; chịu những thương đau và mất mát do chiến tranh - Một người phụ nữ với tình yêu thương con, tình mẫu tử đẹp đẽ thiêng liêng. -> Tiêu biểu cho số phận của những người mẹ, người vợ chịu nhiều nỗi đau bởi chiến tranh - Nghệ thuật khắc họa nhân vật + Khắc họa nhân vật qua những chi về ngoại hình, lời nói, hành động, cử chỉ, qua nhiều điểm nhìn + Tự sự kết hợp với miêu tả + Lựa chọn chi tiết đặc sắc + Giọng xót xa, thương cảm + Đặt nhân vật vào tình huống độc đáo * Nhân vật cô Hiền ở Văn bản 2: - Xuất thân từ một gia đình nề nếp, gốc Hà Nội - Là một người phụ nữ thông minh, thức thời, tháo vát, luôn có ý thức giữ gìn nề nếp gia phong, yêu Hà Nội - Thẳng thắn, giàu lòng tự trọng -> Tiêu biểu cho vẻ đẹp của người Hà Nội - Nghệ thuật khắc họa nhân vật: Hiện lên qua điểm nhìn của nhân vật Tôi, cái nhìn đa diện, đa chiều có sự đan xen giữa giọng tác giả và giọng nhân vật; giọng ngợi ca, ngưỡng mộ * So sánh nét tương đồng - Khắc họa nhân vật qua điểm nhìn của nhân vật “tôi”, tạo nên tính chân thực, khách quan, lời kể kết hợp tả, bình, lựa chọn những chi tiết tiêu biểu, 5
6. - Những người phụ nữ hiện lên với những vẻ đẹp đáng quý, đáng trân trọng * So sánh điểm khác biệt - Khắc họa nhân vật bà Cụ, tác giả chú ý miêu tả những chi tiết bên ngoài, ngôn ngữ bình dị, mộc mạc hiện lên hình ảnh của người mẹ nông dân lam lũ, nghèo khổ với nhiễu nỗi đau -> từ đó thẻ hiện niềm cảm thương cho số phận của người phụ nữ, đồng thời bộc lọ rõ những trở trăn về số phận con người về chiến tranh - Khắc họa nhân vật ở cái nhìn đa diện, đa chiều, ngôn ngữ đậm màu sắc triết lí -> hiện lên hình ảnh của người Hà Nội thuần túy không pha trộn -> Trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của cô Hiền, của người Hà Nội * Nguyên nhân tương đồng và khác biệt: - Hoàn cảnh sáng tác: sau 1975, quan tâm tới số phận con người, con người cá nhân, cái nhìn về đời tư, thế sự - Phong cách sáng tác - Yêu cầu của sáng tạo nghệ thuật d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau: 1,5 - Triển khai ít nhất ba luận điểm để làm rõ quan điểm cá nhân - Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận. - Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng. Lưu ý: Thí sinh có thể trình bày suy nghĩ quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. đ. Diễn đạt 0,25 Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp, tiếng việt, liên kết câu trong đoạn văn e. Sáng tạo 0,5 Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. Tổng điểm: Phần I + Phần II 10,0 6