Đề ôn TN THPT 2023 môn Ngữ văn - Tác phẩm: Việt Bắc - Trường THPT Hoàng Quốc Việt (Có đáp án)

Nội dung tài liệu: Đề ôn TN THPT 2023 môn Ngữ văn - Tác phẩm: Việt Bắc - Trường THPT Hoàng Quốc Việt (Có đáp án)

1. TRƯỜNG THPT HOÀNG QUỐC VIỆT ĐỀ THI THỬ TN THPT QUỐC GIA LẦN II Môn: Ngữ Văn 12 Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề I. ĐỌC HIỂU (3 điểm) Đọc đoạn trích: Bài học về việc đón nhận thành công luôn thật dễ hiểu và dễ thực hiện. Nhưng đối mặt với thất bại, nhất là thất bại đầu đời, lại là điều không hề dễ dàng. Với tất cả mọi người, thất bại - nhất là thất bại trong các mối quan hệ - thường vẫn tạo ra những tổn thương sâu sắc. Điều này càng trở nên nặng nề đối với các bạn trẻ. Nhưng bạn có biết rằng tất cả chúng ta đều có quyền được khóc? Vậy nên nếu bạn đang cảm thấy cô đơn, tuyệt vọng thì hãy cho phép mình được khóc. Hãy để những giọt nước mắt ấm nồng xoa dịu trái tim đang thổn thức của bạn. Và hãy tin rằng ở đâu đó, có một người nào đó vẫn đang sẵn lòng kề vai cho bạn tựa, muốn được ôm bạn vào lòng và lau khô những giọt nước mắt của bạn Muốn nhìn thấy cầu vồng, ta phải đi qua cơn mưa Vì thế, hãy tin ngày mai nắng sẽ lên, và cuộc đời lại sẽ ươm hồng những ước mơ của bạn, một khi bạn còn giữ trong lòng ánh sáng của niềm tin. (Theo Hạt giống tâm hồn dành cho tuổi teen, Tập 2 - Nhiều tác giả, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh) Thực hiện các yêu cầu sau: Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích. Câu 2: Theo tác giả, điều gì trở nên nặng nề đối với các bạn trẻ? Câu 3: Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong câu: Muốn nhìn thấy cầu vồng, ta phải đi qua cơn mưa Câu 4: Thông điệp có ý nghĩa nhất đối với anh/chị sau khi đọc hiểu đoạn trích. II. LÀM VĂN (7,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm) Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc- hiểu, anh/ chị hãy viết một đoạn văn ( khoảng 200 chữ) chia sẻ cách ứng xử của bản thân khi gặp thất bại. Câu 2 (5,0 điểm) Mình đi, có nhớ những ngày Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù? Mình về, có nhớ chiến khu Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai? Mình về, rừng núi nhớ ai Trám bùi để rụng, măng mai để già. Mình đi, có nhớ những nhà 1
2. Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son Mình về, còn nhớ núi non Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh Mình đi, mình có nhớ mình Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa? ( Trích Việt Bắc- Tố Hữu) Cảm nhận đoạn thơ trên. Từ đó nhận xét tính dân tộc trong thơ Tố Hữu được thể hiện qua đoạn thơ. 2
3. TRƯỜNG THPT HOÀNG QUỐC VIỆT HƯỚNG DẪN CHẤM THI THỬ TỐT NGHIỆP THPT LẦN II NĂM HỌC 2022 - 2023 Môn: Ngữ văn - Lớp 12 Câu Nội dung Điểm I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm) 1 0,75 Phương thức biểu đạt chính: nghị luận. 2 Theo tác giả, điều trở nên nặng nề đối với các bạn trẻ là thất bại - nhất là 0,75 thất bại trong các mối quan hệ - thường vẫn tạo ra những tổn thương sâu sắc. 3 - Biện pháp tu từ ẩn dụ: Cầu vồng (thành công), cơn mưa (khó khăn, thất 0,5 bại) - Tác dụng: làm cho cách diễn đạt trở nên gợi hình, gợi cảm. Nó cũng giúp 0,5 chúng ta liên tưởng một điều: Muốn có được thành công, chúng ta phải trải qua những thử thách, gian khổ. 4 - Học sinh đưa ra được thông điệp ý nghĩa nhất đối với bản thân rút ra từ 0,5 văn bản. - Bàn luận ngắn gọn về thông điệp đó. Hướng dẫn chấm: + Học sinh trình bày thuyết phục, hợp lí, không vi phạm chuẩn mực đạo đức, pháp luật: 0,25 điểm. + Học sinh trình bày chưa thuyết phục, chưa rõ ràng: 0,25 điểm. II. LÀM VĂN (7,0 điểm) 1 Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một đoạn văn 2,0 khoảng 200 chữ chia sẻ cách ứng xử của bản thân khi gặp thất bại. a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn 0,25 Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng- phân-hợp, móc xích hoặc song hành. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,25 Chia sẻ cách ứng xử của bản thân khi gặp thất bại. c. Triển khai vấn để nghị luận 1,0 Học sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận. Có thể theo hướng sau: Học sinh có thể triển khai theo cách sau: - Phải đối diện với thất bại và thừa nhận nó. 3
4. - Tìm hiểu nguyên nhân thất bại. - Từ thất bại rút ra bài học kinh nghiệm, học hỏi thêm để hoàn thiện bản thân. - Có thái độ phù hợp: tích cực, không bi quan. - . Lưu ý: Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách nhưng cần chia sẻ cách ứng xử của bản thân khi gặp thất bại. Có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. d. Chính tả, ngữ pháp 0,25 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. e. Sáng tạo 0,25 Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. Hướng dẫn chấm: Học sinh huy động được kiến thức và trải nghiệm của bản thân để bàn luận;có cách nhìn riêng, mới mẻ về vấn đề nghị luận; có sáng tạo trong viết câu, dựng đoạn, làm cho lời văn có giọng điệu, hình ảnh. - Đáp ứng được 02 yêu cầu trở lên: 0,25 điểm. 2 Mình đi, có nhớ những ngày Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa? ( Trích Việt Bắc- Tố Hữu) Cảm nhận đoạn trên. Từ đó nhận xét tính dân tộc trong thơ Tố Hữu được thể hiện qua đoạn thơ. a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận 0,25 Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,25 Cảm nhận đoạn thơ; Nhận xét tính dân tộc trong thơ Tố Hữu được thể hiện qua đoạn thơ. c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau: ❖ Giới thiệu ngắn gọn về tác giả Tố Hữu, về bài thơ Việt Bắc, về 0,5 4
5. đoạn trích và về vấn đề nghị luận. ❖ Cảm nhận đoạn thơ 2,0 Học sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách nhưng cần đáp ứng các yêu cầu sau: ✓ Về nội dung: Đoạn thơ là những lời nhắn nhủ của đồng bào Việt Bắc đối với người cán bộ kháng chiến về những ngày tháng gian khổ, thiếu thốn ở vùng căn cứ địa cách mạng, gắn liền với những sự kiện lịch sử quan trọng, với biết bao ân nghĩa, ân tình. - 12 dòng lục bát đã tạo thành 6 câu hỏi gợi nhớ những kỉ niệm nghĩa tình. Các câu lục đều là lời ướm hỏi. Các câu bát đều là sự gợi nhớ. Chính vì thế, điệp từ nhớ được lặp đi lặp laị mang nhiều sắc thái ý nghĩa: nhớ là nỗi nhớ, là ghi nhớ, là nhắc nhở - Thiên nhiên Việt Bắc vô cùng khắc nghiệt: Mình đi có nhớ những ngày Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù Nhà thơ đã sử dụng hàng loạt những hình ảnh lấy ra từ thực tế. Đó là đặc trưng của Việt Bắc. Câu thơ đã gợi ra những gian nan vất vả của cuộc kháng chiến. Ngoài ra, biện pháp liệt kê cùng 2 từ những, cùng cho thấy những khó khăn diễn ra dồn dập, liên tục. - Không chỉ thiên nhiên khắc nghiệt mà cuộc sống Việt Bắc rất nghèo khó, thiếu thốn: Mình về có nhớ chiến khu Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai Biện pháp tiểu đối giữa hai vế trong câu thơ Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai làm nổi bật giữa một bên là đời sống thiếu thốn, gian khổ và một bên là lòng căm thù giặc oằn nặng trên vai. - Những câu thơ tiếp theo lại gợi về hình ảnh thiên nhiên gắn bó với đời sống kháng chiến, ở đó có những con người Việt Bắc rất son sắt, đậm đà tình nghĩa, chói sáng những tấm lòng đối với cách mạng: Mình về rừng núi nhớ ai Trám bùi để rụng, măng mai để già Mình đi có nhớ những nhà Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son. Câu thơ đã sử dụng cách nói hoán dụ. Rừng núi nhớ ai chính là tình cảm của người Việt Bắc, nỗi nhớ của người Việt Bắc đối với cán bộ kháng chiến. Người đi rồi thì trám bùi, măng mai biết dành cho ai? Chỉ để rụng, để già mà thôi. Câu thơ hay nhất chính là câu: Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son. Cái hay trước hết là ở sự chân thực, giản dị. Những mái nhà lợp bằng tranh, bằng lá cọ nghèo nàn, những ngọn lau xám hắt hiu trước 5
6. gió, những bữa ăn toàn bằng sắn khoai nhưng tấm lòng của người dân đối với cách mạng, đối với kháng chiến thật đậm đà lòng son, thủy chung ân nghĩa. - Nhớ Việt Bắc là nhớ vùng căn cứ địa cách mạng, mảnh đất chiến khu gắn liền với những địa danh đã đi vào lịch sử: Mình về, có nhớ núi non Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh Mình đi mình có nhớ mình Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa. + Thiên nhiên, mảnh đất và con người nơi đây biết bao ân tình, biết bao kỉ niệm, người ra đi sao có thể quên. Và càng không thể nào quên khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh. + Trong câu thơ Mình đi mình lại nhớ mình từ mình xuất hiện 3 lần, có tính đa nghĩa. Mình vừa là người ở lại, vừa là người ra đi. Trong lời ướm hỏi ấy, người ở lại muốn nhắc người ra đi đừng quên mình, đừng quên có một giai đoạn mà cuộc đời mình đã gắn bó với Việt Bắc, gắn bó với những năm tháng gian khổ mà hào hùng và đừng đánh mất chính mình. + Câu thơ cuối có sự đổi chỗ thú vị: Mái đình Hồng Thái, cây đa Tân Trào thành Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa. Câu thơ nhắc tới các địa danh lịch sử, là niềm tự hào của mỗi người Việt Nam. => Đoạn thơ gồm 12 câu thơ lục bát tạo thành 6 câu hỏi. Hỏi để níu kéo, hỏi để tỏ bày, đồng thời mượn lời ướm hỏi của người ở lại để diễn tả nỗi nhớ của người miền xuôi. Mỗi câu đều gợi lại những nét tiêu biểu trong chuỗi kỉ niệm về Việt Bắc: Việt Bắc gian khổ, thiếu thốn, Việt Bắc nghĩa tình sâu đậm, Việt Bắc gắn liền với những sự kiện lịch sử trọng đại của cách mạng Việt Nam. Hướng dẫn chấm: Phân tích đầy đủ, sâu sắc (2,0 điểm); phân tích chưa đầy đủ hoặc chưa sâu (1,0 điểm – 1,5 điểm); phân tích chung chung, chưa rõ các ý (0,5 điểm). ✓ Về nghệ thuật 0,5 Cái độc đáo của đoạn thơ là chất nhạc. Chính nhạc điệu làm cho kỉ niệm trở nên ngân nga, réo rắt, thấm sâu vào tâm trí người đọc. Đặc biệt những câu bát tương xứng với nhau về cấu trúc qua phép tiểu đối hài hòa trong nhịp thơ 4/4 trầm bổng. Hơn nữa, việc sử dụng điệp ngữ kết hợp với biện pháp liệt kê đã gợi nhắc tới biết bao nhiêu kỉ niệm . 6
7. ❖ Nhận xét tính dân tộc trong thơ Tố Hữu được thể hiện qua 0,5 đoạn thơ. - Đoạn thơ như một lời nhắn gửi thiết tha về đạo lí ân nghĩa thủy chung, uống nước nhớ nguồn của dân tộc.Chúng ta không chỉ bắt gặp trong đoạn thơ hình ảnh của thiên nhiên, đất nước mình mà còn thấy cả cuộc sống, con người Việt Nam nghèo khó nhưng ân nghĩa, sắt son.Trong hồi ức của nhà thơ chúng ta thấy hiện lên một hiện thực về những sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước (thành lập mặt trận Việt Minh, ngày đầu kháng Nhật), về những địa danh đã đi vào lịch sử. - Thể thơ lục bát dạt dào những âm hưởng nghĩa tình của hồn thơ dân tộc. Đại từ mình được sử dụng một cách nhuần nhị, sáng tạo. Ngôn ngữ thuần việt trong sáng, giản dị, gần gũi đời thường và giàu tính biểu cảm. Các biện pháp tu từ được sử dụng linh hoạt. Đoạn thơ phát huy cao độ tính nhạc phong phú của Tiếng Việt qua việc sử dụng các vần điệu cùng giọng thơ ngọt ngào, tha thiết, lắng sâu. ❖ Khẳng định vấn đề nghị luận. Liên hệ, mở rộng 0,25 d. Chính tả, ngữ pháp 0,25 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp. e. Sáng tạo 0,5 Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. Hướng dẫn chấm: Học sinh biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình cảm nhận; biết so sánh, mở rộng; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc. - Đáp ứng được 02 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm. - Đáp ứng được 01 yêu cầu: 0,25 điểm. TỔNG ĐIỂM 10,0 7