Đề ôn TN THPT 2023 môn Ngữ văn - Tác phẩm: Vợ chồng A Phủ - Trường THPT Lý Nhân Tông (Có đáp án)

Nội dung tài liệu: Đề ôn TN THPT 2023 môn Ngữ văn - Tác phẩm: Vợ chồng A Phủ - Trường THPT Lý Nhân Tông (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO BẮC NINH ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG LẦN 1 TRƯỜNG THPT LÝ NHÂN TÔNG NĂM HỌC 2022 - 2023 Môn: NGỮ VĂN 12 (Đề thi gồm 02 trang) Thời gian làm bài: 120 phút( không kể thời gian giao đề ) I. ĐỌC - HIỂU (3,0 điểm) Đọc văn bản: “Lo lắng là một loại độc dược có thể phá hủy mọi cảm xúc tốt đẹp trong con người bạn. Nó có khả năng hủy hoại nguồn sức mạnh tinh thần và lây lan như một căn bệnh truyền nhiễm. Nhưng lo lắng lại không thể tồn tại trong bầu không khí vui vẻ, lạc quan. Do đó hãy thôi lo lắng và học cách mỉm cười trước tất cả những tình huống xảy ra trong cuộc sống! Và trên hết hãy sống lạc quan. Tinh thần lạc quan không phải là trang sức bên ngoài. Nó là kết quả của hàng loạt thái độ sống tích cực như óc hài hước, niềm hy vọng, khả năng vượt qua sợ hãi Tinh thần lạc quan sẽ giúp con người loại bỏ sự lo lắng và sống một cuộc đời hữu ích. Thực tế tất cả những người thành công và những nhà lãnh đạo tài ba đều sống rất lạc quan. Bằng tinh thần lạc quan của mình, họ tập hợp mọi người xung quanh thành một khối thống nhất, cùng hướng về một tương lai tươi sáng. ( )Hãy nhớ, nơi nào có nụ cười, nơi đó không có chỗ cho sự lo lắng.” (Trích Không gì là Không thể - George Matthew Adams, NXB Tổng hợp TPHCM, tr. 177, 178) Thực hiện các yêu cầu: Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên. Câu 2: Theo tác giả tinh thần lạc quan là kết quả của những điều gì? Câu 3: Anh/chị hiểu như thế nào về ý kiến của tác giả: “Hãy nhớ, nơi nào có nụ cười, nơi đó không có chỗ cho sự lo lắng”? Câu 4: Anh/chị hãy nêu những bài học ý nghĩa nhất với bản thân? II. LÀM VĂN (7,0 điểm) Câu 1: (2,0 điểm) Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về sức mạnh của tinh thần lạc quan trong cuộc sống. Câu 2: (5,0 điểm) Trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, Tô Hoài viết: “Lúc ấy đã khuya. Trong nhà đã ngủ yên, thì Mị trở dậy thổi lửa. Ngọn lửa bập bùng sáng lên, Mị lé mắt trông sang, thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hóm má đã xám đen lại. Nhìn thấy tình cảnh như thế, Mị chợt nhớ lại đêm năm trước A Sử trói Mị, Mị cũng phải trói đứng thế kia. Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được. Trời ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết, nó bắt mình chết cũng thôi, nó bắt trói đến chết người đàn bà ngày trước cũng ở cái nhà này. Chúng nó thật độc ác. Cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết. Ta là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi Người kia việc gì mà phải chết thế. A Phủ Mị phảng phất nghĩ như vậy. Ðám than đã vạc hẳn lửa. Mị không thổi, cũng không đứng lên. Mị nhớ lại đời mình, Mị tưởng tượng như có thể một lúc nào, biết đâu A Phủ chẳng đã trốn được rồi, lúc ấy bố con Pá Tra sẽ bảo là Mị đã cởi trói cho nó, Mị liền phải trói thay vào đấy, Mị phải chết trên cái cọc ấy. Nghĩ thế, trong tình cảnh này, làm sao Mị cũng không thấy sợ Lúc ấy, trong nhà đã tối bưng, Mị rón rén bước lại, A Phủ vẫn nhắm mắt, nhưng Mị tưởng như A Phủ đương biết có người bước lại Mị rút con dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây. A Phủ cứ thở phè từng hơi, không biết mê hay tỉnh. Lần lần, đến lúc gỡ được hết dây trói ở người A Phủ thì Mị cũng hốthoảng, Mị chỉ thì thào được một tiếng "Ði ngay " rồi Mị nghẹn lại. A Phủ bỗng khuỵu xuống, không bước nổi. Nhưng trước cái chết có thể đến nơi ngay, A Phủ lại quật sức vung lên, chạy. Mị đứng lặng trong bóng tối. 1
2. Rồi Mị cũng vụt chạy ra. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi. Mị đuổi kịp A Phủ, đã lăn, chạy xuống tới lưng dốc, Mị nói, thở trong hơi gió thốc lạnh buốt: - A Phủ cho tôi đi. A Phủ chưa kịp nói, Mị lại nói: - Ở đây thì chết mất. A Phủ chợt hiểu. Người đàn bà chê chồng đó vừa cứu sống mình. A Phủ nói: “Đi với tôi”. Và hai người lẳng lặng đỡ nhau lao chạy xuống dốc núi”. (Trích Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài, SGK Ngữ văn 12, tập 2, NXB GD 2008, tr.13,14) Phân tích diễn biến tâm trạng và hành động của Mị trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét về quá trình nhận thức của Mị trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ. Hết 2
3. HƯỚNG DẪN CHẤM Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 3,0 1 Phương thức biểu đạt chính là nghị luận. 0,75 2 Theo tác giả tinh thần lạc quan là kết quả của hàng loạt thái độ sống 0,75 tích cực như óc hài hước, niềm hy vọng, khả năng vượt qua sợ hãi 3 Thí sinh nêu được suy nghĩ về ý kiến của tác giả, có thể theo hướng: 1,0 - Ý kiến là lời khẳng định giá trị, ý nghĩa của nụ cười. - Ý kiến là một lời khẳng định, một lời khuyên của tác giả: Trong cuộc sống, chúng ta nên sống vui vẻ, khi đó chúng ta sẽ không phải sống trong sự lo lắng, phiền muộn. 4 Thí sinh nêu một số bài học có ý nghĩa, có thể theo hướng: 0,5 - Không nên lo lắng thái quá. - Học cách mỉm cười khi gặp khó khăn. - Sống lạc quan, tin vào những điều tốt đẹp. II LÀM VĂN 7,0 1 Viết một đoạn văn về sức mạnh của tinh thần lạc quan trong cuộc 2,0 sống. a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn 0,25 Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo một cách hoặc kết hợp các cách: diễn dịch, quy nạp, móc xích, tổng-phân- hợp; đảm bảo yêu cầu cấu trúc đoạn văn. b. Xác định đúng vấn đề nghị luận 0,25 Nhận thức được sức mạnh của tinh thần lạc quan trong cuộc sống. c. Triển khai vấn đề nghị luận 1,0 Thí sinh có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp, triển khai vấn đề theo nhiều cách để làm rõ sức mạnh của tinh thần lạc quan trong cuộc sống; đảm bỏ hợp lý, thuyết phục, phù hợp với đạo đức, pháp luật. Có thể theo hướng: - Tinh thần lạc quan có sức mạnh lớn lao trong cuộc sống. + Tinh thần lạc quan là thái độ sống tích cực. + Tinh thần lạc quan có sức mạnh giúp con người vượt qua nỗi sợ hãi. + Tinh thần lạc quan giúp con người vượt qua sự khó khăn. + Tinh thần lạc quan tạo cho con người những năng lượng và những cảm xúc tích cực. + Tinh thần lạc quan giúp con người hướng đến tương lai tốt đẹp + Ví dụ về tinh thần lạc quan: Nick Vujicic sinh ra không có cả chân và tay. Nhưng Nick vẫn đối diện với nghịch cảnh của bản thân bằng tinh thần lạc quan. Anh trở thành một diễn giả nổi tiếng truyền cảm hứng tới những 3
4. người trẻ và ai có hoàn cảnh như anh đứng lên đi tìm hạnh phúc. + Hiện nay, có nhiều người có lối sống bi quan, họ chán nản mỗi khi gặp khó khăn. Họ thường xuyên lo lắng trong công việc, học tập Những người như vậy sẽ khó thành công. + Tinh thần lạc quan có vai trò quan trọng, là một yếu tố quyết định sự thành công cho mỗi người. Bản thân em nhận thức được điều đó nên luôn lạc quan vui vẻ để có những năng lượng và cảm xúc tích cực. d. Chính tả, từ ngữ, ngữ pháp 0,25 Đảm bảo chuẩn chính tả, từ ngữ, ngữ pháp tiếng Việt. e. Sáng tạo 0,25 Thể hiện suy nghĩ sâu sắc, có ý tưởng riêng phù hợp với vấn đề nghị luận; có cách lập luận, diễn đạt mới mẻ. 2 5,0 Phân tích diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đoạn trích; từ đó, hãy nhận xét quá trình nhận thức của nhân vật Mị trong đoạn trích. a.Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận: 0,25 Mở bài nêu được vấn đề; thân bài triển khai được vấn đề; kết bài khái quát được vấn đề. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,5 Diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị, nhận xét quá trình nhận thức của nhân vật Mị trong đoạn trích. c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách; cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; cần đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau: * Giới thiệu khái quát về: Tác giả Tô Hoài, truyện ngắn Vợ chồng A Phủ 0,5 và vấn đề nghị luận - Tô Hoài (1920-2014) tên khai sinh là Nguyễn Sen, quê ở Hà Nội, là một nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm đạt kỉ lục trong văn học hiện đại Việt Nam. Văn của ông hấp dẫn người đọc bởi lối trần thuật hóm hỉnh, sinh động của người từng trải, vốn từ vựng giàu có nhiều khi rất bình dân. - Tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”(1952) là thành quả của chuyến đi thực tế dài 8 tháng cùng bộ đội giải phóng Tây Bắc của Tô Hoài. Tác phẩm được in trong tập Truyện Tây Bắc.“Vợ chồng A Phủ” là câu chuyện về những người dân lao động vùng cao Tây Bắc không cam chịu sự đọa đày, áp bức của bọn thực dân, chúa đất phong kiến miền núi đã vùng lên phản kháng, đi tìm cuộc sống tự do. - Với hình tượng nhân vật Mị, nhà văn Tô Hoài đã mang đến cho người đọc một hình tượng nghệ thuật với những nỗi tủi nhục của nàng dâu gạt nợ nhưng sâu thẳm trong tâm hồn ấy là một sức sống tiềm tàng âm ỉ cháy mà không có thế lực nào có thể dập tắt. Diễn biến tâm trạng và hành động của của nhân vật Mị được nhà văn miêu tả trong đoạn trích. Từ đó, tác giả thể hiện quá trình nhận thức của Mị. 4
5. * Phân tích diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đoạn trích. 2,0 - Giới thiệu khái quát về nhân vật Mị ở những đoạn văn trước, giới thiệu hoàn cảnh nhân vật Mị xuất hiện trong đoạn trích. + Mị là một cô gái xinh đẹp, giàu lòng tự trọng và hiếu thảo với bố khi cô nói “con sẽ làm nương trả nợ cho bố”. Nhưng vì món nợ truyền kiếp của cha mẹ Mị từ hồi còn trẻ, Mị đã bị A Sử bắt về làm dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra. Sống lâu trong cái khổ, Mị dần dần bị tê liệt cảm xúc, càng ngày càng ít nói, Mị cứ “lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”. + Trong khung cảnh rạo rực mùa xuân, sức sống tiềm tàng mãnh liệt của Mị được đánh thức cô muốn được đi chơi nhưng lại bị dập tắt bởi chính A Sử. Cho đến những đêm mùa đông dài và buồn trên núi cao, sức sống tiềm tàng của Mị lại trỗi dậy mãnh liệt qua diễn biến tâm trạng phức tạp và những hành động táo bạo. - Diễn biến tâm trạng của Mị: + Mị nhớ lại đêm mùa xuân bị trói khi nhìn thấy dòng nước mắt bò xuống hai hõm má đen xạm của A Phủ: Trong những đêm mùa đông dài và buồn trên núi cao, Mị đã tìm đến ngọn lửa. Ngọn lửa từ bếp lửa trong nhà thống lí đã giúp Mị chống chọi lại được cái lạnh của vùng núi cao Tây Bắc. Thế nên dù bị A Sử đánh ngã ngay xuống trước cửa bếp, “nhưng đêm sau Mị vẫn ra sưởi như đêm trước”. Mị dường như không ngủ chỉ chợp mắt được từng lúc, Mị lại ra sưởi lửa suốt đêm. + Cũng như mọi đêm, đêm nay, Mị ra bếp sưởi một lúc thật lâu khi gà gáy sáng. Mị dường như không ngủ chỉ chợp mắt được từng lúc, Mị lại ra sưởi lửa suốt đêm. Những hành động của Mị, A Phủ đều biết. Vì mỗi đêm, khi nghe tiếng phù phù thổi bếp, A Phủ lại mở mắt. Mị và A Phủ đều biết sự hiện diện của nhau trong căn bếp nhỏ nhưng cả hai đều không hề giao tiếp với nhau một lời. Mị thản nhiên: “Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng thế thôi”. Cảnh bị trói đến chết không phải là hiếm hoi ở nhà thống lí. Mị không qua tâm đến sự sống chết của A Phủ. + Đêm hôm ấy, như thói quen thường lệ, Mị trở dậy thổi lửa. Lúc ấy, cô lé mắt trông sang, cô nhìn thấy dòng nước mắt lấp lánh dưới ánh lửa bò xuống hai hõm má của A Phủ. Chính dòng nước mắt của A Phủ đã khiến Mị thức tỉnh trở về cõi nhớ Nhìn thấy tình cảnh như thế, Mị chợt nhớ lại đêm năm trước A Sử trói Mị, nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được. Mị nghĩ về mình ngày trước, từng đau đớn, từng bất hạnh nên hơn ai hết Mị hiểu rõ cảm giác đứng trước ranh giới giữa cái chết và sự sống mà mình không thể cựa quậy, không thể chạy trốn bởi thế mà Mị đồng cảm với A Phủ chăng? + Mị nhớ câu chuyện người đàn bà bị trói đến chết. + Mị thương A Phủ khi nhìn thấy A Phủ khóc: Dòng nước mắt ấy đã gột rửa trái tim băng giá của cô, khiến lòng Mị trỗi dậy một nỗi xót xa, từ vô cảm chuyển sang đồng cảm, từ chai lì chuyển sang thấu hiểu và xót thương “Trời ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết Chúng nó thật độc ác”.Mị đã nhận ra hoàn cảnh khốn khổ của A Phủ: “Cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết. Ta là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương đây thôi. ”. Điệp từ “chết” được lặp đi lặp lại nhiều lần tạo ra cho câu văn một sự khẩn thiết, cho người đọc hình dung cái chết đang đến rất gần. Mị nhận ra A Phủ đang chết trong sợi dây trói của cường quyền bởi thế lực nhà thống lí Pá Tra. Lúc này, Mị nhận ra giá trị con người A Phủ - một con người đang 5
6. sống khỏe mạnh, trai tráng nay lại phải chết vì lí do vô lý: “Người kia việc gì phải chết”. Vì thế lòng thương cảm của Mị không còn là thương mình nữa mà còn là thương người đồng cảnh ngộ với mình. + Mị nhớ lại đời mình: “Đám than đã vạc hẳn lửa. Mị không thổi, cũng không đứng lên”. Đám than đã tàn nhưng sức sống tiềm tàng trong Mị đang trỗi dậy. Nếu những đêm trước, Mị chỉ có biết ngọn lửa mà thờ ơ trước A Phủ thì trong khoảnh khắc này, Mị lặng người trong bóng tối và không còn muốn thổi lửa hơ tay. Câu văn “Mị nhớ lại đời mình” cho thấy Mị đang sống về ngày trước, về những nỗi đau, tủi cực Và rồi, Mị tưởng tượng nếu A Phủ bỏ trốn được Mị sẽ bị trói thay. Ta còn nhớ Mị đã từng có cảm giác sợ chết nhưng bây giờ Mị chẳng còn cảm thấy sợ nữa bởi hơn hết bao giờ hết lúc này, tình người đã lớn hơn nỗi sợ cái chết. -> Diễn biến tâm trạng phức tạp thể hiện sức sống tiềm tàng đang trỗi dậy trong con người Mị. - Những hành động của Mị: Mị cắt dây trói cho A Phủ và bỏ chạy theo A Phủ. + Mị cắt dây trói cởi trói cho A Phủ: Dẫu cho “trong nhà đã tối bưng” nhưng ngọn lửa tình người trong cõi lòng Mị vẫn bập bùng sáng dẫn lối cô cắt dây mây cởi trói A Phủ. Mặc thế lực của cường quyền và thần quyền, cô vẫn dứt khoát cắt phăng đi sợi dây mây quấn chặt lấy tự do của A Phủ để cứu A Phủ. Khi cắt xong dây trói trên người A Phủ, Mị chợt “hốt hoảng”. Cô “hốt hoảng” bởi lẽ Mị biết Mị đã làm một việc rất liều lĩnh. + Mị bỏ chạy cùng A Phủ: Khi A Phủ chạy đi, “Mị đứng lặng trong bóng tối”. Và rồi “Mị cũng vụt chạy ra. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi”. Niềm khao khát sống, khao khát tự do tiếp thêm sức mạnh cho Mị “Mị đuổi kịp A Phủ, đã lăn, chạy, chạy xuống tới lưng dốc. Mị nói trong hơi gió thốc lạnh buốt”. Mị cất tiếng cầu xin: “A Phủ cho tôi đi”, “Ở đây thì chết mất”. Nghệ thuật đối thoại được nhà văn khéo néo sử dụng đã giúp người đọc cảm nhận được sức sống tiềm tàng đã trỗi dậy trong con người Mị. Người đàn bà hơn một lần muốn ăn lá ngón để chết cho quên hết những đau thương nay lại muốn được giải thoát, muốn được sống. Mị đã “chê chồng” để bỏ chạy cùng A Phủ để thoát khỏi cái chết. - > Hành động của Mị thể hiện sức sống tiềm tàng của Mị đó là ý thức sống, ý thức phản kháng. * Nhận xét nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đoạn trích. - Nghệ thuật tả cảnh sinh động. - Nghệ thuật tả tâm lí nhân vật bằng lời độc thoại nội tâm. - Từ ngữ bình dân đậm chất địa phương. - Câu văn giàu hình ảnh. - Lối kể chuyện hấp dẫn, lôi cuốn. - Chi tiết hình ảnh đắt giá: dòng nước mắt, đám than ->Có thể nói đoạn trích là một đoạn tuyệt bút trong tác phẩm, thể hiện quan điểm sáng tác và tài năng của Tô Hoài. 0,5 * Nhận xét quá trình nhận thức của nhân vật Mị trong đoạn trích 0,5 - - Quá trình nhận thức của Mị chính là quá trình hồi sinh, quá trình trỗi dậy của sức sống tiềm tàng. - + Mị nhận thức được cảnh ngộ của bản thân là thân đàn bà, khổ nhục. 6
7. - + Mị nhận thức được thân phận khổ nhục của những người đàn bà lấy chồng nhà giàu. - + Mị nhận thức được thân phận khổ cực của đứa ở gạt nợ như A Phủ. - + Mị nhận thức được tội ác của cha con thống lí Pa Tra. - + Mị nhận thức được hành động cấp bạch cứu A Phủ và bỏ chạy cùng A Phủ - > Đó chính là tinh thần đấu tranh, sự phản kháng mãnh liệt của Mị d.Chính tả, ngữ pháp 0,25 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. e.Sáng tạo 0,5 Thể hiện suy nghĩ sâu sắc; có ý tưởng riêng về vấn đề nghị luận; có cách lập luận, diễn đạt mới mẻ. TỔNG ĐIỂM 10 Hết 7