Đề thi tốt nghiệp THPT 2024 môn Ngữ văn - Trường THPT Gia Bình số 1 (Có đáp án)

Nội dung tài liệu: Đề thi tốt nghiệp THPT 2024 môn Ngữ văn - Trường THPT Gia Bình số 1 (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO ĐỀ ÔN TẬP SỐ 18 BẮC NINH KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM HỌC 2024 Thời gian làm bài: 120 phút Giáo viên ra đề: Đỗ Thị Thuỷ Đơn vị công tác: Trường THPT Gia Bình số 1 Giáo viên thẩm định: Đỗ Mỹ Lệ Đơn vị công tác: Trường THPT Kinh Bắc I/ ĐỌC HIỂU (3,0 điểm) Đọc văn bản: SỐNG (Nguyễn Khoa Điềm) Không thể nào chấp nhận sống: Không thể nào cúi đầu Cho dù được đặt hoa trước cửa Nhìn ngón chân bất lực Hát véo von trên cánh đồng Không thể nào chấp nhận sống: Thắp hương người dưới mộ Mà không biết mình về đâu Thiệp hồng như chim bay Không biết mình có thể làm gì Đồng tiền chuồi qua cánh cửa. Buồn vui theo kẻ khác Không thể nào chấp nhận sống: Không thể nào chấp nhận sống: Với lời cầu xin, lời doạ nạt Trong sợ hãi, trong lọc lừa Con người luôn đi sau thời gian Chẳng nhớ tim mình còn đập, Để thời gian chỉ còn báo mộng Không thể nào chấp nhận sống: Không thể nào bưng hai tay Khi mình chưa là mình Một bình an đặng sống Trống trơ như vực thẳm (Hội nhà văn Việt Nam, ngày 06/06/2016) Thực hiện các yêu cầu sau: Câu 1. Xác định thể thơ của văn bản. Câu 2. Chỉ ra các lối sống được nêu trong văn bản mà tác giả cho rằng không thể chấp nhận. Câu 3. Nêu tác dụng của phép lặp cú pháp được sử dụng trong văn bản. Câu 4. Từ suy ngẫm của tác giả trong hai câu thơ Không thể nào chấp nhận sống:/ Khi mình chưa là mình, anh/chị hãy rút ra bài học về lẽ sống cho bản thân. II/ LÀM VĂN (7,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm) Anh/chị hãy viết một đoạn văn nghị luận ngắn (khoảng 200 chữ) bày tỏ quan điểm của mình về những điều bản thân cần làm để được sống là chính mình. Câu 2 (5,0 điểm) Trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ, nhà văn Tô Hoài viết: Lúc ấy đã khuya. Trong nhà đã ngủ yên, thì Mị trở dậy thổi lửa. Ngọn lửa bập bùng sáng lên, Mị lé mắt trông sang, thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại. Nhìn thấy tình cảnh như thế, Mị chợt nhớ lại đêm năm trước A Sử trói Mị, Mị cũng phải đứng trói thế kia. Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được. Trời ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết, nó bắt mình chết cũng thôi, nó bắt trói đến chết người đàn bà trước cũng ở cái nhà này. Chúng nó thật độc ác. Cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết. Ta là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày 1
2. rũ xương ở đây thôi Người kia việc gì mà phải chết thế. A Phủ Mị phảng phất nghĩ như vậy. Đám than đã vạc hẳn lửa. Mị không thổi, cũng không đứng lên. Mị nhớ lại đời mình, Mị lại tưởng tượng như có thể một lúc nào, biết đâu A Phủ chẳng đã trốn được rồi, lúc ấy bố con Pá Tra sẽ bảo là Mị đã cởi trói cho nó. Mị liền phải trói thay vào đấy, Mị phải chết trên cái cọc ấy. Nghĩ thế, trong tình cảnh này, làm sao Mị cũng không thấy sợ Lúc ấy, trong nhà đã tối bưng, Mị rón rén bước lại, A Phủ vẫn mở mắt, nhưng Mị tưởng như A Phủ đương biết có người bước lại Mị rút con dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây. A Phủ cứ thở phè phè từng hơi, không biết mê hay tỉnh. Lần lần, đến lúc gỡ được hết dây trói ở người A Phủ thì Mị cũng hốt hoảng, Mị chỉ thì thào được một tiếng “Đi ngay ”, rồi Mị nghẹn lại. A Phủ bỗng khuỵu xuống, không bước nổi. Nhưng trước cái chết có thể đến nơi ngay, A Phủ lại quật sức vùng lên chạy. Mị đứng lặng trong bóng tối. Rồi Mị cũng vụt chạy ra. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi. Mị đuổi kịp A Phủ, đã lăn, chạy, chạy xuống tới lưng dốc, Mị nói, thở trong hơi gió thốc lạnh buốt: - A Phủ cho tôi đi. A Phủ chưa kịp nói, Mị lại nói: - Ở đây thì chết mất. (Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2018, tr.13-14) Anh/chị hãy phân tích đoạn trích trên; từ đó, nhận xét về tình cảm mà nhà văn Tô Hoài dành cho những người lao động nghèo được thể hiện trong đoạn trích. HẾT 2
3. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO HDC ĐỀ ÔN TẬP SỐ 18 BẮC NINH KÌ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM HỌC 2024 Thời gian làm bài: 120 phút Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 3,0 1 Thể thơ tự do 0,75 Hướng dẫn chấm: - Trả lời như đáp án, hoặc thơ tự do, hay tự do: Cho điểm tối đa. - Trả lời khác: cho 0,0 điểm. 2 Các lối sống được nêu trong văn bản mà tác giả cho rằng không thể 0,75 chấp nhận sống là: - Sống với lời cầu xin, doạ nạt - Sống cúi đầu - Sống không biết mình về đâu, không biết mình có thể làm gì, buồn vui theo kẻ khác. - Sống trong sợ hãi, trong lọc lừa - Sống không được là chính mình. Hướng dẫn chấm: - Chỉ ra được từ 04 lối sống mà tác giả nói không thể chấp nhận được trở lên: cho điểm tối đa - Chỉ ra được từ 02 lối sống trở lên cho 0,5 điểm, 1 lối sống cho 0,25 điểm. 3 - Biện pháp tu từ lặp cú pháp: “Không thể nào chấp nhận sống:”. 1,0 - Tác dụng: + Khẳng định, nhấn mạnh quan điểm sống của tác giả. Không thể sống hèn nhát, sống trong sợ hãi, không sống trong cam chịu, bất lực, không thể sống không có lí tưởng, không có mục đích, không thể sống mà phải đánh mất mình, không được là mình dù cho cuộc sống ấy có đủ đầy về vật chất, danh vọng, quyền lực, + Tạo giọng điệu mạnh mẽ, hào hứng, tăng sức thuyết phục và truyền cảm cho lời thơ. Hướng dẫn chấm: - Trả lời đúng, có cách diễn đạt tương đương đạt 1,0 điểm - Nêu được 01 tác dụng của biện pháp lặp cú pháp: 0,5 điểm. 4 - Suy ngẫm của tác giả: Con người không thể chấp nhận một cuộc 0,5 sống khi không được sống là chính mình, không được làm điều mình muốn làm, không dám nói lên quan điểm của mình, - Rút ra một bài học về lẽ sống phù hợp. Có thể theo hướng: Hãy sống là chính mình; cần làm chủ cuộc sống của chính mình; biết trân trọng giá trị của bản thân, Hướng dẫn chấm: - Nêu được suy ngẫm của tác giả: 0,25 điểm. - Rút ra một bài học về lẽ sống phù hợp: 0,25 điểm. II 1 Viết một đoạn văn nghị luận ngắn (khoảng 200 chữ) bày tỏ quan 2,0 điểm của mình về những điều bản thân cần làm để được sống là chính mình. 3
4. a/ Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn 0,25 Có mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn, đoạn văn được trình bày theo cách thức nhất định. b/ Xác định đúng vấn đề nghị luận: Những điều bản thân cần làm để 0,25 được sống là chính mình. c/ Triển khai vấn đề (Hs có thể làm theo nhiều cách khác nhau nhưng 1,0 về cơ bản cần đảm bảo các ý. - Giải thích: Sống là chính mình là sống đúng với con người, tính cách, suy nghĩ, sở thích, năng lực của bản thân. - Khẳng định được sống là chính mình là khao khát và cũng là niềm hạnh phúc lớn nhất trong cuộc đời của mỗi người song không phải ai cũng biết, cũng có thể và cũng dám sống là chính mình. - Nêu được những điều bản thân cần làm để được sống là chính mình: + Tìm hiểu bản thân, hiểu đam mê, khao khát, hiểu sở trường, sở đoản của chính mình. + Tự tin, hài lòng về bản thân. + Không ngừng học hỏi và phát triển để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. + Dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; không sợ khác biệt, không phụ thuộc vào người khác. (Có dẫn chứng minh họa) - Nhận thức được “Bi kịch lớn nhất trong cuộc đời của mỗi con người là không được là chính mình”. Cần sống là chính mình trong mọi hoàn cảnh. Hướng dẫn chấm: - Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; dẫn chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và dẫn chứng (1,0 điểm). - Lập luận chưa thật chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng nhưng không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không tiêu biểu (0,5 điểm). - Lập luận không chặt chẽ, thiếu thuyết phục: lí lẽ không xác đáng, không liên quan mật thiết đến vấn đề nghị luận, không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không phù hợp (0,25 điểm). - Học sinh có thể trình bày quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. d/ Chính tả, dùng từ, đặt câu 0,25 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. e/ Sáng tạo 0,25 Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. 2 Phân tích đoạn trích trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài); 5,0 nhận xét về tình cảm mà nhà văn Tô Hoài dành cho những người lao động nghèo trong đoạn trích. a/ Đảm bảo đúng cấu trúc của bài văn nghị luận 0,25 Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai vấn đề, kết bài khái quát được vấn đề. b/ Xác định đúng nội dung nghị luận: Diễn biến tâm trạng và hành 0,5 động của nhân vật Mị trong đoạn văn; tình cảm mà nhà văn Tô Hoài dành cho những người lao động nghèo. c/ Triển khai vấn đề nghị luận 4
5. Vận dụng tốt các thao tác lập luận, có luận điểm, luận cứ rõ ràng, thể hiện rõ quan điểm của người viết. * Giới thiệu khái quát về tác giả Tô Hoài, tác phẩm Vợ chồng A 0,5 Phủ, đoạn trích. * Phân tích đoạn trích: 2,0 Đoạn trích diễn tả tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đêm đông cởi trói cứu A Phủ. - Trong đêm đông, khi chứng kiến cảnh A Phủ bị trói, ban đầu Mị hoàn toàn dửng dưng, thờ ơ vô cảm, cô chỉ biết, chỉ còn một mình với ngọn lửa. Nhưng khi nhìn thấy dòng nước mắt của A Phủ bò xuống hai hõm má đã đem xám lại thì Mị đã thay đổi. Từ đây, diễn biến tâm lí và hành động của Mị diễn ra thật phức tạp, bất ngờ: + Đồng cảm với người cùng cảnh ngộ là A Phủ; nhớ về quá khứ đau đớn - Mị cũng bị trói như thế nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ biết không biết lau đi được, xót mình, thương mình, thương người, đồng cảm với nỗi đơn độc và tuyệt vọng của A Phủ + Nhận ra và căm giận trước sự tàn ác của giai cấp thống trị, trước những bất công mà A Phủ phải chịu đựng. Từ cảnh ngộ của mình và những người đàn bà bị hành hạ ngày trước đến cảnh đau đớn và bất lực của A Phủ trước mắt, Mị nhận thấy chúng nó thật độc ác, người kia việc gì mà phải chết, + Sợ hãi nghĩ đến cảnh tượng một lúc nào đó A Phủ trốn được và mình phải trói thay vào đấy, phải chết trên cái cọc ấy mà Mị không thấy sợ. Không sợ cái chết lại là biểu biện của sức sống, sức mạnh tâm hồn Mị. + Hành động táo bạo, quyết liệt: rút dao cắt dây mây cởi trói cho A Phủ. Chính tình thương, sự đồng cảm giai cấp và lòng căm thù đã tạo nên sức mạnh, thôi thúc Mị dám liều mình cứu A Phủ. + Đứng lặng trong bóng tối khi A Phủ quật sức vùng lên chạy khỏi nhà thống lí Pá Tra. Đó là một khoảng lặng thể hiện sự đấu tranh dữ dội giữa thói quen sống nô lệ cùng nỗi sợ hãi vô hình với khát vọng sống, khát vọng tự do trong nội tâm Mị. Và cuối cùng sức sống, khát vọng tự do đã chiến thắng sự sợ hãi, cam chịu nô lệ trong Mị. + Hành động chạy theo A Phủ trốn khỏi Hồng Ngài “vụt chạy ra. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi. Mị đuổi kịp A Phủ, đã lăn, chạy, chạy xuống tới lưng dốc. Mị nói, thở trong hơi gió thốc lạnh buốt” thể hiện sự vùng lên, dốc sức, cật lực, chạy để tự cứu mình, để tìm đến cuộc sống tự do của Mị. Đây là cuộc cách mạng trong tư tưởng, là chiến thắng của khát vọng sống mãnh liệt trỗi dậy trong Mị. + Lời nói ngắn gọn, giọng điệu gấp gáp “A Phủ cho tôi đi; Ở đây thì chết mất” bộc lộ nỗi thương mình và khát khao sống mạnh mẽ, mãnh liệt ở Mị. => Đoạn trích miêu tả diễn biến tâm trạng phức tạp, chân thực, sống động cùng những hành động tự nhiên, bất ngờ, nhưng tất yếu, phù hợp với hoàn cảnh và sự phát triển tâm lí, tích cách của nhân vật Mị. Qua đó, thể hiện tinh thần phản khản kháng mạnh mẽ, khát vọng sống, khát vọng tự do mãnh liệt của Mị; khẳng định tài năng và tấm lòng của nhà văn Tô Hoài; làm nổi bật giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc, mới mẻ của tác phẩm * Nghệ thuật: 0,5 5
6. + Nghệ thuật kể chuyện lôi cuốn, hấp dẫn; lựa chọn và sử dụng các chi tiết nghệ thuật chọn lọc, đắt giá (chi tiết dòng nước mắt, chi tiết Mị rút dao cắt nút dây mây, Mị đứng lặng trong bóng tối, Mị chạy theo A Phủ ) + Nghệ thuật miêu tả, phân tích diễn biến tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc. + Sử dụng hiệu quả các phép tu từ như phép điệp từ, phép liệt kê, + Ngôn ngữ tự nhiên, sống động, giản dị, sáng tạo, giàu giá trị biểu cảm, * Nhận xét về tình cảm mà nhà văn Tô Hoài dành cho những 0,5 người lao động nghèo: - Miêu tả thành công diễn biến tâm trạng, hành động của Mị, đoạn văn đã thể hiện được tình cảm yêu thương, sự sẻ chia và tấm lòng nâng niu, trân trọng của nhà văn Tô Hoài đối với những người lao động nghèo. Yêu thương, sẻ chia với người lao động, Tô Hoài cảm nhận được đến tận cùng nỗi đau, thấu hiểu từng tâm tư sâu kín nhất trong tâm hồn Mị. Yêu thương người lao động nghèo, nhà văn tìm lối thoát cho nhân vật của mình, mở ra con đường giải phóng cho họ. Nâng niu, trân trọng người lao động, Tô Hoài nhìn thấy và tin tưởng vào vẻ đẹp tâm hồn, sức sống, sức phản kháng cũng như con đường tất yếu đến với cách mạng của họ - Dành tình cảm yêu thương đặc biệt cho những người dân nghèo miền núi, Tô Hoài đã có được sự thăng hoa nghệ thuật để hoàn thiện những sáng tác để đời về đề tài miền núi phía Bắc trong đó có “Vợ chồng A Phủ”; giúp tác phẩm có được giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc, mới mẻ; để dù đã hơn 70 năm trôi qua, tác phẩm vẫn vẹn nguyên sức sống, sức hấp dẫn đối với người đọc. d/ Chính tả, dùng từ, đặt câu 0,25 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt. e/ Sáng tạo 0,5 - HS biết vận dụng lí lận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh, mở rộng để làm nổi bật nội dung và nghệ thuật của đoạn văn; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc; có những phát hiện sâu sắc, tinh tế về suy nghĩ, tâm lí và hành động của nhân vật Mị. Hướng dẫn chấm: - Đáp ứng từ 02 yêu cầu trở lên cho điểm tối đa. - Chỉ thực hiện được 01 yêu cầu: 0,25 điểm. TỔNG ĐIỂM 10,0 6