Ôn TN THPT môn Lịch Sử - Bài 16: Phong trào giải phóng dân tộc và tổng khởi nghĩa tháng tám (1939-1945). Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời

Nội dung tài liệu: Ôn TN THPT môn Lịch Sử - Bài 16: Phong trào giải phóng dân tộc và tổng khởi nghĩa tháng tám (1939-1945). Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời

1. SỞ GD- ĐT BẮC NINH TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 3 CHUYÊN ĐỀ SINH HOẠT CHUYÊN MÔN CỤM Bài 16. PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM (1939 – 1945). NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ RA ĐỜI Gv thực hiện: NGUYỄN THỊ HIỀN Môn: Lịch Sử Trường THPT Thuận thành số 3 Thuận Thành, tháng 12 năm 2019
2. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BẮC NINH TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 3 SINH HOẠT CHUYÊN MÔN CỤM THPT THUẬN THÀNH THÁNG 12 NĂM 2019 MÔN LỊCH SỬ - ÔN THI THPT QUỐC GIA Bài 16. PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM( 1939 – 1945). NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ RA ĐỜI PHẦN A: GIÁO ÁN I.MỤC TIÊU 1. Kiến thức 1.1. HS cần nhận biết và thông hiểu các kiến thức sau: - Những nét cơ bản về tình hình kinh tế, xã hội VN trong những năm 1939 – 1945, - Sự chuyển hướng chỉ đạo của Đảng: đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu và cấp thiết nhất, thể hiện ở Hội nghị Trung ương Đảng 6, 8 - Quá trình chuẩn bị về lực lượng chính trị, vũ trang và căn cứ địa cách mạng. - Hoàn cảnh, chủ tương của Đảng, diễn biến của cuộc khởi nghĩa từng phần(3- 1945-giữa tháng 8-1945). - Thời cơ, chủ trương, diễn biến của cuộc Tổng khởi nghĩa. - Nước VNDCCH ra đời - Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử, bài học kinh nghiệm của cách mạng tháng Tám. 1.2 Vận dụng - HS so sánh về hoàn cảnh lịch sử, chủ trương của Đảng qua các thời kì - So sánh các văn kiện như: Hội nghị Trung ương Đảng 6, 8 với Luận cương của Trần Phú. - Phân tích, giải thích được các sự kiện lịch sử: thời cơ ngàn năm có một, tính chất cách mạng tháng Tám 2. Kĩ năng: - Rèn luyện kĩ năng xác định kiến thức cơ bản, sự kiện cơ bản - Kỹ năng tư duy, phân tích, so sánh, đánh giá các sự kiện lịch sử - Sử dụng đồ dùng trực quan: tranh ảnh, lược đồ 3. Thái độ: - Bồi dưỡng niềm tin vào sự lãnh đạo tài tình sáng suốt của Đảng, với đường lối, chủ trương đúng đắn sáng tạo - Nhằm nâng cao nhiệt tình cách mạng, trân trọng, giữ gìn và phát huy thành quả Cách mạng tháng Tám 4. Năng lực: tư duy, so sánh, đánh giá , vận dụng
3. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS 1.Chuẩn bị của giáo viên: tranh ảnh, tư liệu tham khảo 2.Chuẩn bị của học sinh: - Đọc SGK, sưu tầm tư liệu về phong trào cách mạng VN 1939-1945 - SGK, vở ghi, vở soạn. III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY- HỌC. 1. Hoạt động khởi động: giáo viên đưa ra các câu hỏi trắc nghiệm để lôi cuốn học sinh. 2. Giảng bài mới Các hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản cần nắm Hoạt động 1: I- Tình hình Việt Nam trong những *Phát vấn: Em hãy 3 sự kiện chính năm 1939-1945 trị cơ bản của tình hình chính trị thế 1. Tình hình chính trị giới và trong nước thời kì (1939- * 1/9/1939, CTTG2 bùng nổ, chính 1945)? phủ Pháp đầu hàng PX Đức. - HS: trả lời * 9/1940, Nhật vào MB VN, Pháp -GV: nhận xét, kết luận và phân tích đầu hàng Nhật, Nhật- Pháp cùng cai + GV cho hs quan sát bức ảnh quân trị và bóc lột Đông Dương Đức tiến vào thủ đô Pari của Pháp và phân tích: Sau khi chiếm Ba Lan, Đức chuyển hướng tấn công sang các nước Tây Âu. Do chủ quan nên nước Pháp nhanh chóng thất bại. Chính phủ mới lên cầm quyền nhanh chóng đầu hàng Đức, thi hành chính sách bất lợi cho phong trào cách mạng các nước thuộc địa. Ở VN, Pháp tăng cường vơ vét sức người, sức của để phục vụ chiến tranh. + Cho HS quan sát bức ảnh quân Nhật tràn vào VN qua đường biên giới Việt- * Đêm 9-3- 1945, Nhật đảo chính Trung và sự kiện Nhật đảo chính Pháp. Pháp, độc chiếm Đông Dương * Nhật đảo chính Pháp có tác động thời cơ cách mạng bắt đầu xuất tích cực gì cho CMVN? hiện Các đảng phái chính trị ở VN tăng cường hoạt động. Quần chúng nhân dân sục sôi khí thế cách mạng, sẵn sàng vùng lên khởi nghĩa.
4. * Nêu chính sách kinh tế của Pháp, 2. Tình hình kinh tế-xã hội Nhật? a. Kinh tế: - HS: trả lời *Pháp: -GV: nhận xét, kết luận và phân tích -9-1939, Pháp ra lệnh Tổng động viên nhằm cung cấp cho mẫu quốc tối đa tiềm lực Đông Dương. - Chính sách “KT chỉ huy”: tăng thuế, đặt thuế mới, * CS của Nhật: - Bắt Pháp đáp ứng các yêu cầu của Nhật: sử dụng các sân bay, phương tiện giao thông, kiểm soát hệ thống đường sắt và tàu biển, nộp một khoản tiền lớn *Chính sách cai trị của Nhật- Pháp - Với ĐD: Cướp RĐ, bắt nông dân gây hậu quả xã hội gì? nhổ lúa trồng đay, trồng thầu dầu - HS: trả lời b. Xã hội: -GV: nhận xét, kết luận và phân tích CS bóc lột của P-N đẩy ND đến chỗ + GV nhấn mạnh nạn đói khủng khiếp cùng cực, gây ra nạn đói cuối 1944 cuối năm 1944 đầu năm 1945 ở Bắc đầu 1945 làm gần 2 triệu đồng bào Bộ bằng cách cho HS quan sát ảnh nạn ta chết đói. đói năm 1945: người dân đói quá ăn cả => Mâu thuẫn giữa nhân dân ta với thịt chuột, xác người chết đói nằm la Nhật- Pháp vô cùng gay gắt. liệt ngoài đường kết hợp với tư liệu tham khảo + Nhấn mạnh mâu thuẫn giữa nhân dân ta với Nhật- Pháp vô cùng gay gắt Hoạt động 2:Cả lớp và cá nhân. II- Phong trào giải phóng dân tộc từ * Em hãy nêu địa điểm, người chủ trì tháng 9/1939 đến 3/1945 Hội nghị BCHTW Đảng cộng sản 1. Hội nghị BCHTW Đảng cộng sản ĐD (11/1939)? ĐD (11/1939) - HS: trả lời * Địa điểm: Bà Điểm(Hóc Môn - -GV: nhận xét, kết luận và phân tích Gia định) GV cho hs quan sát ảnh đồng chí * Chủ trì: Nguyễn Văn Cừ Nguyễn Văn Cừ và hỏi: Em biết gì về Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ? GV giới thiệu về Nguyễn Văn Cừ Quê ở Phù Khê- Đình Bảng- Từ Sơn- Bắc Ninh. Tham gia cách mạng từ sớm, năm *Nội dung Hội nghị: 1929 trở thành Đảng viên cộng sản.
5. Sau đó ông bị Pháp bắt và giam ở nhà Tiêu chí Nội dung HNTW Đ tù Côn Đảo. 6(11-1939) Sau khi được Pháp ân xá, ông tiếp tục Xác định Đánh đổ ĐQ, tay sai hoạt động, được bầu làm tổn bí thư nhiệm vụ, làm cho ĐD hoàn toàn Đảng khi mới 26 tuổi. mục tiêu độc lập Chủ trì HNTWĐ 6 Khẩu - Kinh tế: Năm 1941, ông bị bắt trở lại và xử hiệu + Tạm gác khẩu hiệu bắn tại trường bắn Hóc môn- Gia Định cách mạng ruộng đất cùng một số đồng chí: Hà Huy Tập, + Đề ra: Tịch thu Nguyễn Thị Minh Khai . ruộng đất của bọn thực * Hoạt động nhóm( HS cùng bàn): dân đế quốc và bọn địa dựa vào nội dung SGK mục II.1 chủ phản bội, chống tô trang 104 hoàn thiện phiếu học tập cao,lãi nặng sau: - Chính trị: lập chính Tiêu chí Nội dung HNTW phủ dân chủ cộng hòa.( Đ 6(11-1939) thay cho lập chính quyền Nhiệm vụ, Xô viết) mục tiêu Phương bí mật, bất hợp pháp Khẩu hiệu pháp Phương Mặt trận lập MT thống nhất dân pháp tộc phản đế Đông Mặt trận Dương ( MT phản đế ĐD) Thời gian chuẩn bị: 3 phút Sau đó gọi HS trình bày GV: NX, kết luận * Ý nghĩa: Đánh dấu sự chuyển * Ý nghĩa của Hội nghị TWĐ 6? hướng quan trọng đặt nhiệm vụ GPDT lên hàng đầu, đưa ND vào thời kì vận động trực tiếp để cứu Hoạt động 3: GV yêu cầu HS về nhà nước . đọc SKG mục II.2 và rút ra ý nghĩa 2. Những cuộc đấu tranh mở đầu của các cuộc khởi nghĩa đó. thời kỳ mới - GV lưu ý HS về cuộc khởi nghĩa Bắc a. Khởi nghĩa Bắc Sơn( 27-9-1940) Sơn: Khi quân Nhật vào Lạng Sơn, b. Khởi nghĩa Nam Kì(23-11-1940) quân Pháp đầu hàng Nhật. Nhân nhân c. Binh biến Đô Lương( 13-1-1941) Bắc Sơn nổi dậy khởi nghĩa, lập đội du kích Bắc Sơn Hoạt động4 : Tìm hiểu mục 3 * Nguyễn Ái Quốc về nước khi nào ? 3)Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp Sự kiện này có ý nghĩa gì ? lãnh đạo cách mạng. Hội nghị lần
6. -HS trả lời thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương - GV : nhận xét, bổ sung, phân tích Đảng Cộng sản Đông Dương (5- GV nhấn mạnh sự kiện Nguyễn Ái 1941) Quốc về nước thông qua văn thơ của a. 28-01-1941, Nguyễn Ái Quốc về Tố Hữu nước , trực tiếp lãnh đạo cách mạng. « Ôi sáng xuân nay xuân bốn mốt Trắng rừng biên giới nở hoa mơ Bác về im lặng con chim hót Thánh thót bờ lau vui ngẩn ngơ » Lúc này chiến tranh thế giới lan rộng và ngày càng ác liệt. Ở Đông Dương, Nhật - Pháp đã câu kết với nhau đẩy nhân dân ta vào cảnh 1 cổ 2 tròng. Mâu thuẫn dân tộc cao hơn bao giờ hết, nhiều cuộc đấu tranh vũ trang chống đế quốc Pháp đã nổ ra. Tinh hình trong nước rất khẩn trương, thời cơ giành chính quyền sớm muộn sẽ đến. Vì vậy Nguyễn Ái Quốc đã về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Sự trở về của Người là một sự trở về đúng thời điểm, đúng lúc cách mạng Việt Nam can tới một vị lãnh đạo uy tín và tài năng giàu kinh nghiệm cách mạng, cần có vai trò lịch sử của 1 cá nhân kiệt xuất. Khi trở về nước, Người chọn Cao Bằng làm căn cứ và tại đây Người đã chuẩn bị cho Hội nghị Trung ương lần 8 * Địa điểm, thời gian, người chủ trì b. Hội nghị Trung ương Đảng lần hội nghị trung ương Đảng 8 ? thứ 8 -HS trả lời * Địa điểm: Pắc Bó (Hà Quảng - Cao - GV : nhận xét, bổ sung, phân tích Bằng) * Em hãy trình bày nội dung cơ bản * Thời gian: từ ngày 10 đến 19-5- của Hội nghị trung ương Đảng 8? 1941. - HS : trả lời * Chủ trì: Nguyễn Ái Quốc. - GV : nhận xét, bổ sung, phân tích * Nội dung Hội nghị: - Khẳng định nhiệm vụ chủ yếu trước mắt của cách mạng là giải phóng dân tộc( đánh đuổi Pháp- Nhật)
7. - Khẩu hiệu: + Kinh tế: Tiếp tục tạm gác khẩu hiệu cách mạng ruông đất, nêu khẩu hiệu giảm tô, giảm thuế, chia lại ruộng công, tiến tới người cày có ruộng + Chính trị: lập chính phủ nhân dân của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. + Mặt trận: Chủ trương lập ở mỗi nước một mặt trận riêng. Ở Việt Nam lập Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh 19/5/1941). + Hình thái khởi nghĩa: đi từ khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi * Ý nghĩa Hội nghị TW 8? nghĩa. Chuẩn bị khởi nghĩa là nhiệm - HS : trả lời vụ trung tâm của toàn Đảng, toàn dân. - GV : nhận xét, bổ sung, phân tích - Ý nghĩa: hoàn chỉnh chủ trương được đề ra từ Hội nghị Trung ương GV dẫn : Hội nghị TW 8 đã xác định tháng 11-1939. hình thái của cuộc khởi nghĩa là đi từ khởi nghĩa từng phần tiến lên Tổng khởi nghĩa và nhấn mạnh chuẩn bị khởi nghĩa là nhiệm vụ trung tâm của toàn Đảng, toàn dân. Vậy Đảng ta đã chuẩn bị cho khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền như thế nào? Hoạt động 5: Tìm hiểu việc xây dựng lực lượng chính trị,vũ trang, căn cứ địa 4) Chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa vũ của Đảng. trang giành chính quyền * Đảng Cộng sản Đông Dương đã a. Xây dựng lực lượng cho cuộc khởi tiến hành xây dựng lực lượng chính nghĩa vũ trang trị như thế nào? * Xây dựng lực lượng chính trị : - HS theo dõi SGK trả lời nhiệm vụ cấp bách của Đảng là vận - GV nhận xét, bổ sung và chốt lại động quần chúng nhân dân tham gia Hội cứu quốc trong mặt trận Việt Minh. - Cao Bằng là nơi thí điểm cuộc vận động xây dựng các hội "Cứu quốc". Năm 1942, có 3 "châu hoàn toàn". Uỷ ban Việt Minh Cao Bằng và UBVM liên tỉnh Cao - Bắc - Lạng
8. thành lập. - Năm 1943, Đảng ban hành Đề cương Văn hoá Việt Nam. Năm 1944, Đảng Dân chủ Việt Nam và Hội Văn hoá cứu quốc Việt Nam được thành lập, đứng trong Mặt trận Việt * Em hãy cho biết công tác xây dựng Minh chú trọng vận động binh lính lực lượng vũ trang của Đảng? và ngoại kiều - HS theo dõi SGK trả lời * Xây dựng lực lượng vũ trang : được - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý. Đảng đặc biệt coi trọng - Sau khởi nghĩa Bắc Sơn Đảng chủ trương xây dựng những đội du kích Bắc Sơn - Năm 1941, các du kích Bắc Sơn thống nhất thành Trung đội Cứu quốc quân I (14-2-1941). Ngày 15-9- 1941, Trung đội Cứu quốc quân II ra đời. * Từ 1939 đến 1941, Đảng ta đã xây - 1941, theo chỉ thị của NAQ, đội tự dựng căn cứ địa cách mạng nào? vệ vũ trang thành lập. - HS theo dõi SGK trả lời * Xây dựng căn cứ địa: được Đảng - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý. quan tâm. - HNTW 6 (11-1939) chọn căn cứ địa Bắc Sơn- Võ Nhai. - Năm 1941, Nguyễn Ái Quốc chủ trương xây dựng căn cứ địa * Cơ sở nào để đảng ta chủ trương Cao Bằng. gấp rút chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang b.Gấp rút chuẩn bị khởi nghĩa vũ giành chính quyền? Chủ trương đó trang giành chính quyền : được đề ra khi nào? * Hoàn cảnh: Đầu năm 1943 chiến - HS theo dõi SGK trả lời tranh thế giới thứ hai chuyển biến có - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý. lợi cho cách mạng nước ta * Tháng 2-1943, Ban Thường vụ * Công tác gấp rút chuẩn bị khởi Trung ương Đảng họp tại Võng La- nghĩa vũ trang giành chính quyền đã Đông Anh- Hà Nội, vạch ra kế hoạch diễn ra như thế nào? cụ thể về chuẩn bị toàn diện cho khởi - HS theo dõi SGK trả lời nghĩa vũ trang. - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý. * Ở Bắc Sơn - Võ Nhai, Trung đội cứu quốc quân III ra đời (25-2-1944). * Cao Bằng: năm 1943, UB Việt Minh GV nhấn mạnh sự kiện ngày 22-12- liên tỉnh Cao- Bắc- Lạng lập 19 ban 1944: cho HS quan sát bức tranh lễ "xung phong Nam tiến" để liên lạc
9. thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền với căn cứ Bắc Sơn- Võ Nhai và phát Giải phóng quân và hỏi: diễn ra ở đâu? triển lực lượng xuống miền xuôi. có bao nhiêu đồng chí? Trang bị như *Ngày 7- 5-1944, Tổng bộ Việt Minh thế nào? ra chỉ thị "Sửa soạn khởi nghĩa". Lễ thành lập tại khu rừng Trần Hưng Ngày 10-8-1944, Trung ương Đảng Đạo, gồm 34 đồng chí, trang bị thô sơ. kêu gọi: “ Sắm vũ khí đuổi thù * Ngày 22-12 trở thành ngày truyền chung” thống của lực lượng nào? * Ngày 22-12-1944, theo chỉ thị của - HS theo dõi SGK trả lời Hồ Chí Minh, Đội Việt Nam Tuyên - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý. truyền Giải phóng quân được thành Ngày 22-12 trở thành ngày truyền lập. Ngay sau khi ra đời, đội đánh thống của quân đội nhân dân VN thắng hai trận Phay Khắt và Nà Ngần(Cao Bằng). Hoạt động6: cả lớp, cá nhân. *Tình hình thế giới và trong nước III. Khởi nghĩa vũ trang giành chính đầu năm 1945? quyền - HS theo dõi SGK trả lời 1) Khởi nghĩa từng phần (tháng 3- - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý. 1945 đến giữa tháng 8-1945) +Đầu năm 1945, phe phát xít bị thất * Hoàn cảnh: bại nặng nề. - Đầu năm 1945, phe Đồng minh truy + Đông Dương: 9-3-1945, Nhật bất kích vào Béc lin- sào huyệt cuối cùng ngờ đảo chính Pháp. của Đức. Quân Nhật bị giáng những đòn nặng nề - Đông Dương: + Pháp ráo riết hoạt động, chờ thời cơ phản công Nhật. Mâu thuẫn Nhật- *Khi Nhật đảo chính Pháp, Đảng ta Pháp gay gắt có chủ trương gì? - Tối 9-3-1945, Nhật đảo chính Pháp - HS theo dõi SGK trả lời độc chiếm Đông Dương. - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý. * Chủ trương của ta: Ngay khi Nhật đảo chính Pháp, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp tại Đình Bảng- Từ Sơn- Bắc Ninh.Ngày 12-3-1945, ra chỉ thị "Nhật – Pháp * Khi Nhật đảo chính Pháp, thời cơ bắn nhau và hành động của chúng cách mạng đã xuất hiện chưa? ta": - HS theo dõi SGK trả lời - Nhận định: cuộc đảo chính đã tạo - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý. nên sự khủng hoảng chính trị sâu Thời cơ cách mạng bắt đầu xuất sắc, song những điều kiện tổng khởi hiện song chưa chín muồi cho Tổng nghĩa chưa chín muồi. khởi nghĩa - Kẻ thù: là phát xít Nhật. - Khẩu hiệu: "Đánh đuổi Pháp – Nhật"
10. được thay bằng khẩu hiệu "Đánh đuổi phát xít Nhật". - Hình thức đấu tranh từ bất hợp tác, bãi công, bãi thị đến biểu tình, thị uy, vũ trang du kích sẵn sàng chuyển qua tổng khởi nghĩa khi có điều kiện. - phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước, làm tiền đề cho tổng khởi * Em hãy trình bày diễn biến chính nghĩa. của cao trào kháng Nhật cứu nước? *Diễn biến cao trào kháng Nhật cứu - HS theo dõi SGK trả lời nước: - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý. -Ở Bắc Kì, Trung Kì khẩu hiệu "Phá kho thóc giải quyết nạn đói" đáp ứng nguyện vọng cấp bách của nông dân - Khởi nghĩa từng phần dâng lên nhiều nơi: Tiên Du( Bắc Ninh), Bần Yên Nhân( Hưng Yên) - Ở Quảng Ngãi: tù chính trị nhà lao Hoạt động7: cả lớp, cá nhân. Ba Tơ nổi dậy, thành lập chính ? Trình bày công tác chuẩn bị trước quyền cách mạng (11-3), tổ chức đội ngày Tổng khởi nghĩa? du kích Ba Tơ. Yêu cầu Hs hàn thiện phiếu học tập 2) Sự chuẩn bị cuối cùng trước ngày theo mẫu sau: Tổng khởi nghĩa Thời gian Sự kiện Thời gian Sự kiện 15-20/4/1945 15- Hội nghị Quân sự 16/4/1945 20/4/1945 cách mạng Bắc Kì 15/5/1945 - Thống nhất các lực 4/6/1945 lượng vũ trang Tg chuẩn bị:3’ - Lập ủy ban quân sự cách mạng Bắc Kì 16/4/1945 Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị thành lập Uỷ ban dân tộc giải phóng Việt Nam và Uỷ ban Dân tộc giải phóng các cấp. 15/5/1945 VN cứu quốc quân và VNTTGPQ thống nhất thành VNGPQ 4/6/1945 Khu giải phóng Việt
11. Bắc ra đời. - gồm 6 tỉnh Cao- Bắc- Lạng- Hà- Tuyên- Thái. -Thủ đô là TânTrào (Tuyên Quang). -Lập Uỷ ban lâm thời Khu giải phóng Việt Bắc là hình ảnh thu nhỏ của nước VN mới. Hoạt động8: cả lớp, cá nhân *Nhật đầu hàng Đồng Minh khi nào? 3.Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm Điều đó tác động gì đến nước ta? 1945 - HS theo dõi SGK trả lời a)Nhật đầu hàng Đồng minh, lệnh - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý. Tổng khởi nghĩa được ban bố : * Tại sao nói Nhật đầu hàng Đồng Minh thời cơ "ngàn năm có một" cho * Ngày 15-8-1945, Nhật đầu hàng cuộc Tổng khởi nghĩa thắng lợi? Đồng minh không điều kiện. -HS trả lời câu hỏi - Quân Nhật ở Đông Dương rệu rã, - GV nhận xét và chốt ý. chính phủ Trần Trọng Kim hoang Nhận biết đây là thời cơ "ngàn năm mang lo sợ. có một" cho cuộc Tổng khởi nghĩa Điều kiện khách quan thuận lợi thắng lợi: Chưa có lúc nào như lúc này, cho Tổng khởi nghĩa đã đến.( ngàn cách mạng nước ta hội tụ được những năm có một) điều kiện thuận lợi như thế. + Ta đã chuẩn bị đầy đủ chu đáo mọi mặt trong suốt 15 năm qua 3 cao trào cách mạng: 1930-1931, 1936-1939, đặc biệt là 1939-1945. +Quần chúng nhân dân đã sẵn sàng Tổng khởi nghĩa. + Kẻ thù của chúng ta là Nhật và tay sai đã gục ngã: Nhật đầu hàng Đồng. Quân Nhật ở Đông Dương rệu rã, chính phủ Trần Trọng Kim hoang mang lo sợ. Thời cơ "ngàn năm có một" chỉ tồn tại trong thời gian ngắn: từ khi Nhật đầu hàng quân Đồng minh đến trước khi quân Đồng minh vào ĐD(đầu tháng 9-1945). Ta phải chớp thời cơ, phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trước khi quân Đồng minh vào
12. Đông Dương để giàng thắng lợi nhanh chóng và ít đổ máu. * Khi Nhật đầu hàng, Đảng ta có chủ trương gì? * Chủ trương của ta: - HS trả lời câu hỏi - Ngày 13-8-1945, Trung ương Đảng - GV nhận xét và chốt ý. và Tổng bộ Việt Minh lập Uỷ ban Khởi nghĩa toàn quốc, đến 23h cùng ngày,ban bố "Quân lệnh số 1", chính thức phát lệnh Tổng khởi nghĩa trong cả nước. - Ngày 14,15-8-1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp ở Tân Trào (Tuyên Quang) + Thông qua kế hoạch lãnh đạo toàn dânTổng khởi nghĩa + Quyết định chính sách đối nội, đối ngoại sau khi giành được chính quyền. - Ngày 16 đến 17-8-1945, Đại hội quốc dân ở Tân Trào ( Hội nghị Diên Hồng của TK XX) + Tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa + Thông qua 10 chính sách của Việt Minh + Cử ra Uỷ ban Dân tộc giải phóng Hoạt động9 : cả lớp, cá nhân Việt Nam do Hồ Chí Minh làm Chủ * Dựa vào SGK, em hãy khái quát tịch. những diễn biến chính của cách b)Diễn biến Tổng khởi nghĩa tháng mạng tháng 8/1945? Tám: - HS suy nghĩ trả lời câu hỏi - Chiều 16-8-1945, một đơn vị của đội - GV nhận xét và chốt ý: Việt Nam Giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ huy, tiến về giải phóng thị xã Thái Nguyên. - Ngày 18-8-1945, 4 tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành chính quyền sớm nhất - Hà Nội + Chiều 17-9-1945 quần chúng mít tinh tại Nhà Hát Lớn + ngày 19-8: quần chúng cách mạng có sự hỗ trợ của các đội tự vệ chiến đấu, đánh chiếm Phủ Khâm sai, Sở
13. cảnh sát, Sở bưu điện, trại bảo an , khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội. - 23-8-1945 Huế - 25-8-1945:Sài Gòn Thắng lợi ở đô thị(Hà Nội – Huế – Sài Gòn) tác động mạnh đến các địa phương trong cả nước - Đồng Nai Thượng và Hà Tiên giành chính quyền muộn nhất vào ngày 28-8-1945. - 30- 8-1945, vua Bảo Đại thoái vị, Hoạt động 10: cả lớp, cá nhân chế độ phong kiến VN hoàn toàn sụp *Ngày 2-9-1945 là ngày gì? đổ - HS suy nghĩ trả lời câu hỏi Tính chất: CM dân tộc dân chủ - GV nhận xét và chốt ý: nhân dân + 2-9-1945 là ngày Bác Hồ đọc bản IV. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng Tuyên ngôn độc lập, là ngày quốc hoà được thành lập (2-9-1945) khánh của dân tộc ta. - Ngày 25-8-1945, Hồ Chí Minh và + GV lưu ý Hs: Trung ương Đảng về Hà Nội. Nước VN có quyền hưởng tự do độc - Uỷ ban Dân tộc giải phóng cải tổ lập: phương diện pháp lý thành Chính phủ lâm thời nước Việt Sự thật đã trở thành một nước tự do, Nam Dân chủ Cộng hoà (28-8-1945). độc lập: phương diện thực tiễn. - Ngày 2-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Hoạt động11: cả lớp, cá nhân Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập ở ? Trình bày ý nghĩa lịch sử, nguyên quảng trường Ba Đình- Hà Nội, khai nhân thắng lợi và bài học kinh sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng nghiệm của cách mạng tháng hoà. 8/1945? - HS suy nghĩ trả lời câu hỏi V. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI, - GV nhận xét và chốt ý: Ý NGHĨA LỊCH SỬ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 1) Nguyên nhân thắng lợi * Nguyên nhân chủ quan: - Nhân dân VN có truyền thống yêu nước, đấu tranh kiên cường, bất khuất, cả dân tộc nhất tề đứng lên Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. - Có sự lãnh đạo đúng đắn, sáng tạo của Đảng do Hồ Chí Minh đứng đầu. - Quá trình chuẩn bị lâu dài, chu đáo, rút kinh nghiệm qua đấu tranh.
14. - Trong những ngày khởi nghĩa, toàn Đảng, toàn dân quyết tâm cao. Các cấp bộ Đảng chỉ đạo linh hoạt, sáng tạo, chớp đúng thời cơ. *Nguyên nhân khách quan: Quân Đồng minh đánh thắng phát xít, tạo cơ hội khách quan thuận lợi cho nhân dân ta khởi nghĩa thành công. 2) Ý nghĩa lịch sử * Dân tộc - Tạo ra bước ngoặt lớn trong lịch sử dân tộc, phá tan xiềng xích nô lệ của Pháp hơn 80 năm và ách cai trị Nhật gần 5 năm, lật nhào ngai vàng phong kiến ngót chục thế kỉ, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà - Mở ra một kỉ nguyên mới: kỉ nguyên độc lập, tự do; nhân dân lao động nắm chính quyền, làm chủ đất nước, kỉ nguyên giải phóng dân tộc gắn liền với làm chủ vận mệnh dân tộc; kỉ nguyên giải phóng dân tộc gắn liền với gắn liền với giải phóng xã hội - Đảng Cộng sản Đông Dương trở thành Đảng cầm quyền, chuẩn bị điều kiện cho những thắng lợi tiếp theo. * Thế giới - Góp phần vào thắng lợi của cuộc chiến tranh chống chủ nghĩa phát xít, làm suy yếu chủ nghĩa thực dân cũ. - Cổ vũ các dân tộc thuộc địa trong đấu tranh tự giải phóng. 3)Bài học kinh nghiệm - Đảng phải có đường lối đúng đắn vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác Lê nin vào thực tiễn Việt Nam Đề ra chủ trương, biện pháp cách mạng phù hợp - Tập hợp lực lượng trong một mặt trận dân tộc thống nhất trên cơ sở liên minh công nông. - Triệt để phân hoá và cô lập kẻ thù
15. rồi tiến lên đánh bại chúng. - Linh hoạt kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, khởi nghĩa từng phần tiến tới Tổng khởi nghĩa, chớp thời cơ 4. Củng cố, luyện tập: - Do tình hình thế giới và trong nước thay đổi trong những năm 1939-1945, Đảng ta đã kịp thời chuyển hướng chỉ đạo chiến lược: đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu. Sự chuyển hướng thể hiện tại HNTWĐ 6, hoành chỉnh ở HNTWĐ 8. - Đảng ta đã chuẩn bị đầy đủ chu đáo về mọi mặt cho cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. - Cuộc khởi nghĩa vũ trang của ta đi từ khởi nghĩa từng phần tiến lên Tổng khởi nghĩa. - Cách mạng tháng Tám diễn ra và thắng lợi chỉ trong vòng nửa tháng( 15- 30/8/1945). Ta lập nên nước VNDCCH( 2-9-1945) - Nguyên nhân cơ bản đưa đến thắng lợi của CMT Tám là sự lãnh đạo của Đảng. 5. Luyện tập: Câu 1: So sánh điểm khác nhau giữa hai hội nghị trung ương Đảng tháng 7-1936 và tháng 11-1939 theo mẫu sau: Tiêu chí HNTW Đ tháng 7-1936 HNTW Đ tháng 11-1939 Nhiệm vụ, mục tiêu Phương pháp Mặt trận BẢNG SO SÁNH ĐIỂM KHÁC NHAU GIỮA HỘI NGHỊ TRUNG ƯƠNG THÁNG 7-1936 VÀ THÁNG 11-1939 Tiêu chí HNTW Đ tháng 7-1936 HNTW Đ tháng 11-1939 Nhiệm vụ, Chống chế độ phản động Đánh đổ ĐQ, tay sai làm cho ĐD mục tiêu thuộc địa, phát xít, chiến hoàn toàn độc lập tranh đòi tự do, dân sinh, dân chủ, cơm áo, hòa bình Phương Công khai hợp pháp kết bí mật bất hợp pháp pháp hợp với bí mật bất hợp pháp Mặt trận lập MT thống nhất nhân lập MT thống nhất dân tộc phản dânphản đế Đông Dương ( đế Đông Dương
16. - 3-1938, đổi thành MTTN (tắt MT phản đế ĐD) dân chủ ĐD( tắt: MTdân chủ Đông Dương Câu 2: So sánh Hội nghị Trung ương 6 và 8 theo mẫu sau Tiêu chí HNTWĐ 6( tháng 11-1939) HNTW Đ 8(tháng 7-1941) Chủ trì Nguyễn Văn Cừ Nguyễn Ái Quốc Địa điểm Bà Điểm- Hóc môn- Gia Định Pác Bó- Hà Quảng- Cao Bằng Nhiệm vụ, Xác định: đánh đổ đế quốc và Khẳng định: nhiệm vụ là giải mục tiêu tay sai làm cho ĐD hoàn toàn phóng dân tộc độc lập Khẩu hiệu - Kinh tế: Tịch thu ruộng đất - Kinh tế: Giảm tô, giảm thuế, của bọn đế quốc và địa chủ chia lại ruộng công - Chính trị: Lập chính phủ - Chính trị: Lập chính phủ dân chủ cộng hòa nhân của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa Mặt trận MT chung của ĐD: Mặt trận - Lập mỗi nước một mặt trận thống nhất dân tộc phản đế riêng Đông Dương(MT phản đế Việt Nam: MT Việt Nam độc lập Đông Dương đồng minh( Việt Minh) Ý nghĩa Đánh dấu bước chuyển Hoàn chỉnh chủ trương đề ra từ hướng quan trọng. HNTWĐ 6 PHẦN 2. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM Câu1: Thủ phạm gây ra cuộc chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945) là ai? A. Anh B. Pháp C. Đức D. Nhật Câu 2. Khi quân Nhật vượt biên giới Việt-Trung tiến vào miền Bắc Việt Nam, quân Pháp có thái độ và hành động gì? A. Kiên quyết đấu tranh chống quân Nhật. B. Phối hợp cùng nhân dân ta đấu tranh chống Nhật. C. Vừa chống Nhật, vừa bắt tay với chúng để đàn áp nhân dân Đông Dương. D. Nhanh chóng đầu hàng, cấu kết với Nhật cùng thống trị và bóc lột nhân dân Đông Dương. Câu 3. Từ khi Nhật vào Đông Dương, kẻ thù của nhân dân Đông Dương là: A. Pháp B. Nhật C. Nhật- Pháp D. Mĩ Câu 4: Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, thực dân Pháp đã thực hiện chính sách gì ở Việt Nam? A. Kinh tế mới. B. Kinh tế chỉ huy. C. Kinh tế thời chiến. D. Thuộc địa thời chiến.
17. Câu 5. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến nạn đói cuối 1944 đầu 1945 ở Việt Nam là gì? A. Vụ mùa năm 1945 thất thu do thiên tai. B. Thực dân Pháp bắt dân ta bán thóc theo diện tích cày cấy. C. Lương thực từ miền Nam không thể vận chuyển ra miền Bắc. D. Phát xít Nhật bắt dân ta nhổ lúa, hoa màu để trồng đay, thầu dầu. Câu 6. Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng tình hình quân Pháp khi quân Nhật tiến vào Đông Dương? A. Pháp tăng cường bóc lột nhân dân Đông Dương. B. Pháp phục tùng và tuyên truyền cho sức mạnh của Nhật. C. Pháp tiến hành xuất cảng các nguyên liệu chiến lược sang Nhật. D. Pháp câu kết với Nhật, cùng thống trị và bóc lột nhân dân Đông Dương. Câu 7. Ai chủ trì hội nghị ban chấp hành Trung ương Đảng 11-1939? A. Lê Hồng Phong B. Trần Phú C. Nguyễn Văn Cừ D. Nguyễn Ái Quốc Câu 8. Hội nghị ban chấp hành Trung ương Đảng 11-1939 được triệu tập ở đâu? A. Cửu Long- Hương Cảng B. Thượng Hải- Trung Quốc C. Bà Điểm- Hóc Môn- Gia Định D. Pác Bó- Hà Quảng- Cao Bằng Câu 9: Hội nghị ban chấp hành Trung ương Đảng Đông Dương tháng 11-1939 còn gọi là: A. Hội nghị trung ương 6 B. Hội nghị trung ương 7 C. Hội nghị trung ương 8 D. Hội nghị trung ương 9 Câu 10. Hội nghị Trung ương Đảng 11-1939 xác định nhiệm vụ, mục tiêu trước mắt của cách mạng Đông Dương là gì? A.chống bọn phản động thuộc địa, tay sai đòi tự do, dân sinh, dân chủ B. Đánh đổ phong kiến, đế quốc C. Chống phát xít, chống chiến tranh đòi cơm áo, hòa bình D. Đánh đổ đế quốc, tay sai làm cho Đông Dương hoàn toàn độc lập Câu 11: Hội nghị Trung ương Đảng 6 đã xác định phương pháp cách mạng là gì? A.Đấu tranh công khai hợp pháp B. Đấu tranh công khai hợp pháp kết hợp với bí mật bất hợp Pháp C. Đấu tranh bí mật, bất hợp pháp D. Đấu tranh chính trị kết hợp với khởi nghĩa vũ trang Câu12. Đâu là mặt trận dân tộc được thành lập từ hội nghi Trung ương Đảng 6? A.Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương B. Mặt trận dân chủ Đông Dương C. Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương D. Mặt trận Việt Minh Câu 13. Ý nghĩa của Hội nghị Trung ương Đảng 11-1939? A. Đánh dấu sự chuyển hướng của Đảng: Tạm gác nhiệm vụ độc lập dân tộc, tập trung đòi quyền tự do, dân sinh, dân chủ
18. B.Hoàn chỉnh sự chuyển hướng của Đảng đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu C. Đánh dấu sự chuyển hướng của Đảng đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu D Thực hiện đồng thời hai khẩu hiệu: Độc lập dân tộc và ruộng đất dân cày Câu 14. Hội nghị Trung ương Đảng 11-1939 đã đưa nhân dân ta bước vào thời kì nào? A. Thời kì khởi nghĩa vũ trang B.Thời kì vận động trực tiếp để cứu nước. C. Thời kì khởi nghĩa từng phần D. Thời kì tổng khởi nghĩa Câu 15. Hội nghị Trung ương Đảng 11-1939 đã tạm gác khẩu hiệu kinh tế nào? A. Giảm tô, giảm thuế B.Tăng lương giảm giờ làm C. Cách mạng ruộng đất D. Tịch thu ruộng đất. Câu 16.Đâu là mặt trận dân tộc được thành lập từ hội nghi Trung ương Đảng 6? A.Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương B. Mặt trận dân chủ Đông Dương C. Mặt trận phản đế Đông Dương D. Mặt trận Việt Minh Câu 17. Nguyễn Ái quốc lần đầu tiên trở về đất nước sau bao nhiêu năm ra đi tìm đường cứu nước? A. 10 năm B. 15 năm C. 20 năm D. 30 năm Câu 18. Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8 (5-1941) chủ trương thành lập mặt trận nào dưới đây? A. Mặt trận Liên Việt. B. Mặt trận Đồng Minh. C. Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương. D. Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (Mặt trận Việt Minh). Câu 19. Nội dung nào dưới đây không thuộc Nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8? A. Tạm gác cách mạng ruộng đất. B. Kẻ thù của cách mạng là Pháp-Nhật. C. Nhiệm vụ chủ yếu là đấu tranh giai cấp. D. Nhiệm vụ chủ yếu là giải phóng dân tộc. Câu 20. Điểm giống nhau cơ bản giữa nội dung Hội nghị 11-1939 và Hội nghị 5- 1941 là gì? A. Liên kết công-nông chống phát xít. B. Chống chủ nghĩa phát xít, chống chiến tranh. C. Đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu và cấp bách. D. Đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc và giải phóng giai cấp lên hàng đầu. Câu 21. Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8 có vai trò như thế nào đối với Cách mạng tháng Tám 1945? A. Chủ trương thành lập Việt Minh. B. Củng cố được khối đoàn kết nhân dân.
19. C. Giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân. D. Hoàn chỉnh chủ trương được đề từ hội nghị Trung ương 11-1939. Câu 22. Hình thái khởi nghĩa đi từ khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa được xác định trong hội nghị nào dưới đây? A. Hội nghị thành lập Đảng (đầu 1930). B. Hội nghị Trung ương Đảng lần 8 (5-1941). C. Hội nghị Trung ương Đảng lần 6 (11-1939). D. Hội nghị toàn quốc của Đảng ở Tân Trào (14 và 15-8-1945). Câu 23. Hội nghị Trung ương Đảng lần 8 (5-1941) nhấn mạnh điều gì? A. Đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu B. Thành lập ở mỗi nước Đông Dương một mặt trận riêng C. Chuẩn bị khởi nghĩa là nhiệm vụ trung tâm của toàn Đảng, toàn dân D. Gấp rút chuẩn bị toàn diện cho khởi nghĩa giành chính quyền. Câu 24. Ngày thành lập của mặt trận Việt Minh A.3-2-1930 B. 10-5-1941 C. 19-5-1941 D. 22-12-1944 Câu 25. Một trong những nhiệm vụ cấp bách của Đảng là gì? A. Xây dựng lực lượng chính trị B. Xây dựng lực lượng vũ trang C. xây dựng căn cứ địa D. Xây dựng lực lượng chính trị và vũ trang. Câu 26. Nơi nào được chọn để thí điểm xây dựng các Hội cứu quốc trong mặt trận Việt Minh? A. Bắc Sơn- Võ Nhai B. Cao Bằng C. Thái Nguyên D. Lạng Sơn Câu27. Công tác xây dựng lực lượng Đảng đặc biệt coi trọng? A. Xây dựng lực lượng chính trị B. Xây dựng lực lượng vũ trang C. xây dựng căn cứ địa D. Xây dựng lực lượng chính trị và vũ trang. Câu28.Trung đội cứu quốc quân 1 ra đời ở Việt Nam có nòng cốt từ lực lượng nào? A. Đội du kích Ba Tơ B.Đội du kích Thái Nguyên C. Đội du kích Cao Bằng D. Đội du kích Bắc Sơn Câu Sau khi ra đời đội VNTTGPQ đã đánh thắng hai trận ở đâu? A. Bắc Giang và Hải Dương B. Phay Khắt và Nà Ngần C. Hà Tĩnh và Quảng Nam D. Tuyên Quang và Thái Nguyên Câu29. Hội nghị trung ương Đảng 6 đã chọn căn cứ nào? A.Bắc Sơn B. Bắc Sơn- Võ Nhai C. Cao Bằng D. Việt Bắc Câu30. Khi về nước Nguyễn Ái Quốc đã lựa chọn căn cứ nào? A.Bắc Sơn B. Bắc Sơn- Võ Nhai C. Cao Bằng D. Việt Bắc Câu31. Vào ngày 7-5-1944, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị nào sau đây? A. “Sửa soạn khởi nghĩa” B. “ Sắm vũ khí đuổi thù chung” C. Tổng khởi nghĩa D. “ Nhật- Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” Câu32. Ngày 22-12-1944 là ngày thành lập tổ chức nào sau đây? A. Trung đội cứu quốc quân 1 B. Trung đội cứu quốc quân 2 C. Mặt trận Việt Minh D. Đội VN tuyên truyền giải phóng quân