Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc thông qua công tác chủ nhiệm

Nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc thông qua công tác chủ nhiệm

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BẮC NINH TRƯỜNG THPT QUẾ VÕ SỐ 2 BÁO CÁO BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG LỚP CHỦ NHIỆM TÊN BIỆN PHÁP: “XÂY DỰNG MÔ HÌNH LỚP HỌC HẠNH PHÚC THÔNG QUA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM” Họ và tên giáo viên: Nguyễn Thị Mừng Báo cáo thuộc lĩnh vực: Công tác chủ nhiệm Trình độ chuyên môn: Thạc sĩ Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường THPT Quế Võ số 2 QUẾ VÕ, THÁNG 10 NĂM 2021
2. MỤC LỤC PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 3 PHẦN II. PHẦN NỘI DUNG 5 1. Thực trạng công tác của giáo viên chủ nhiệm trong nhà trường hiện nay 5 a. Vai trò của người Giáo viên chủ nhiệm 5 b. Một số vấn đề tồn đọng của giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục học sinh hiện nay 7 2. Biện pháp xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc thông qua công tác chủ nhiệm. 9 a. Biện pháp 1: Giáo viên chủ nhiệm cần phải thay đổi suy nghĩ để biết cách yêu thương. 11 b. Biện pháp 2: Đổi mới tiết sinh hoạt tăng cường giáo dục đạo đức, giá trị và kỹ năng sống. 13 c. Biện pháp 3: Thiết lập, bảo trì một liên kết vĩnh cửu: THẦY CÔ – HỌC TRÒ – PHỤ HUYNH 18 3. Tác động của biện pháp đối với hoạt động giáo dục, với bản thân GVCN . 20 4. Kết luận: 23 5. Kiến nghị và đề xuất: 24 PHẦN III. TÀI LIỆU THAM KHẢO 26 PHẦN IV: MINH CHỨNG VỀ HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP. 27 ~ 2 ~
3. BIỆN PHÁP XÂY DỰNG MÔ HÌNH LỚP HỌC HẠNH PHÚC THÔNG QUA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ Khi bàn về vai trò của thầy cô trong việc giáo dục con người, thiền sư Thích Nhất Hạnh đã có một câu nói vô cùng sâu sắc, bao hàm tất cả giá trị và vị ngọt gửi đến những ai làm giáo dục: “ thầy cô hạnh phúc sẽ thay đổi cả thế giới”. Là một giáo viên dạy Ngữ Văn, từ ngày đầu tiên về trường THPT Quế Võ số 2 công tác, tôi luôn tự nhắc nhở mình: “phải chăm lo đến từng học sinh, giúp cho mỗi trò đều tiến bộ”. Năm 2020 – 2021 ngành Giáo dục đang triển khai chương trình GDPT mới, hơn lúc nào hết chúng ta cần phải chuyển mình để đổi mới. Bởi lẽ “Hạt nhân cốt lõi của giáo dục là đạo đức. Bởi vì mục tiêu đào tạo của chúng ta là con người, là hoàn thiện nhân cách, cho nên dạy chữ, dạy nghề để dạy người”. Năm học 2020 – 2021, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 10a7, và đến năm học 2021 – 2022 là 11a7. Từ ngày đầu nhận lớp, tôi đã ý thức rất rõ những khó khăn, thách thức mà giáo viên chủ nhiệm phải đối điện. Sau những ngày đầu bỡ ngỡ trong công tác chủ nhiệm, tôi nhận thấy rằng là một giáo viên, điều dễ dàng nhất với chúng ta đó là yêu học sinh. Khi ấy, chúng ta sẽ mang được những điều tốt đẹp vào bài giảng. Chỉ cần nhìn vào các em, mỗi thầy cô sẽ thấy có động lực làm việc, thấy còn nhiều việc để làm có ý nghĩa “sự phê phán, áp đặt quyền lực, sự trốn chạy đều có thể thay thế bằng sự lắng nghe, thấu hiểu và yêu thương. Khi ấy giáo viên và học sinh không giải quyết sự việc mà cùng nhau hòa giải khúc rối cảm xúc. Khi trái tim mở ra hạnh phúc sẽ nở hoa. Đó chính là sức mạnh quyền lực mềm của người giáo viên chủ nhiệm. Bác sĩ, nhà tâm thần học người Áo Alfred Adler đã từng khẳng định: “ nhiệm vụ quan trọng nhất của nhà giáo dục, có thể nói là nhiệm vụ thiêng liêng, ~ 3 ~
4. là đảm bảo không đứa trẻ nào nản lòng ở trường học, và rằng một đứa trẻ đã nản lòng khi bước vào trường học sẽ lấy lại được sự tự tin qua mái trường và người thầy. Điều này song hành với nghề nghiệp của nhà giáo dục, vì giáo dục chỉ thành công với những đứa trẻ nhìn về tương lai tràn đầy hi vọng và vui tươi”. Vì vậy, thầy cô phải tạo cho học sinh một môi trường học tập hạnh phúc, vui vẻ, mỗi ngày đến trường là một ngày vui. Làm được điều đó, sẽ giúp học sinh không chỉ ổn định được tâm lí, tự tin, có thái độ sống tích cực, lạc quan, yêu đời mà còn đem đên kết quả học tập tốt hơn. Lớp học Hạnh phúc là lớp học được xây lên từ trái tim biết cho đi yêu thương và chúng ta cũng sẽ nhận lại được quả ngọt từ sự yêu thương đó. Trong hơn một năm học vừa qua, đồng hành cùng tập thể 10a7 cho đến hôm nay khi đứng ở đây, tôi vẫn luôn tin tưởng vào sức mạnh quyền lực mềm trong mô hình xây lớp học hạnh phúc mà bản thân đang áp dụng. Tôi hy vọng rằng, chúng ta cùng dũng cảm nhìn nhận, chia sẻ, trao đổi thẳng thắn quan điểm, suy nghĩ của mình để cùng bắt tay đồng hành với nhau trên hành trình xây dựng “Lớp học hạnh phúc – trường học hạnh phúc”. Trường học hạnh phúc - chỉ được tạo bởi các hành vi ứng xử chuẩn mực của những thầy cô có đạo đức trong sáng, lòng yêu nghề và sự tận tâm tận lực với học sinh, tâm huyết với sự nghiệp .Đây chính là lí do mà tôi chọn đề tài: Biện pháp xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc trong công tác chủ nhiệm. ~ 4 ~
5. PHẦN II. PHẦN NỘI DUNG 1. Thực trạng công tác của giáo viên chủ nhiệm trong nhà trường hiện nay. Công tác chủ nhiệm trong nhà trường hiện nay gặp phải không ít khó khăn trong việc quản lý, giáo dục học sinh sa sút về đạo đức, thiếu ý thức trong việc học tập, đặc biệt là những học sinh cá biệt, chậm tiến. Nguyên nhân là sự tác động không nhỏ mặt trái như các trò chơi điện tử, các tệ nạn xã hội như cờ bạc, ma túy Trách nhiệm thật lớn lao, phải làm gì để xây dựng và hình thành cho các em phẩm chất, trình độ tốt ngay từng giờ, từng ngày học và ý thức trách nhiệm của các em đối với bản thân, với tập thể lớp, với nhà trường và cộng đồng xã hội. Để có được một tập thể lớp đoàn kết, tích cực, vững mạnh, có phẩm chất đạo đức tốt thì đây thực sự là một trách nhiệm lớn lao đối với nhà trường, đặc biệt là những giáo viên làm công tác chủ nhiệm.Vì vậy giáo viên chủ nhiệm có vai trò đặc biệt quan trọng đối với học sinh lớp chủ nhiệm cũng như đối với nhà trường. Cho nên để làm tròn trách nhiệm và vai trò của mình. Trước hết, giáo viên Chủ nhiệm phải hiểu hết được vai trò của mình đối với nhà trường, đối với học sinh, với phụ huynh học sinh và với các tổ chức đoàn thể. a) Vai trò của người Giáo viên chủ nhiệm ● Giáo viên Chủ nhiệm thay mặt hiệu trưởng quản lí một lớp học Giáo viên Chủ nhiệm lớp do hiệu trưởng phân công và thay mặt hiệu trưởng để quản lí mọi hoạt động của lớp học và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh ở một lớp học. Vai trò quản lí của giáo viên Chủ nhiệm lớp thể hiện trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch hoạt động giáo dục, thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục đảm bảo tính khả thi, phù hợp với đặc điểm học sinh, với hoàn cảnh và điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp và của từng học sinh. Đôn đốc, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập và tu ~ 5 ~
6. dưỡng của học sinh trong lớp. Giáo viên Chủ nhiệm phải trả lời các câu hỏi về chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh trong lớp trước hiệu trưởng, trước Hội đồng sư phạm của nhà trường và trước phụ huynh học sinh của lớp khi tổng kết năm học. ● Giáo viên Chủ nhiệm là người xây dựng tập thể học sinh thành một khối đoàn kết Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp, bằng các biện pháp tổ chức, giáo dục, bằng sự gương mẫu và quan hệ tình cảm, giáo viên chủ nhiệm xây dựng khối đoàn kết trong tập thể, ● Giáo viên Chủ nhiệm là người tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh trong lớp Vai trò tổ chức của giáo viên Chủ nhiệm thể hiện trong việc thành lập bộ máy tự quản của lớp, phân công trách nhiệm cho từng cá nhân, các tổ, nhóm, đồng thời tổ chức thực hiện các mặt hoạt động theo kế hoạch giáo dục được xây dựng hàng năm. ● Giáo viên Chủ nhiệm là người cố vấn đắc lực cho các đoàn thể của học sinh trong lớp Giáo viên Chủ nhiệm lớp dù có là đoàn viên, đảng viên hay không cũng cần phải nắm vững điều lệ, tôn chỉ mục đích, nghi thức và nội dung hoạt động của các đoàn thể. Với tinh thần trách nhiệm, với kinh nghiệm công tác của mình làm tham mưu cho chi Đội lập kế hoạch công tác, bầu ra ban lãnh đạo chi đội tổ chức các nội dung hoạt động và phối hợp với ban cán sự lớp để xây dựng tập thể, đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất ● Giáo viên Chủ nhiệm giữ vai trò chủ đạo trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, với các giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong việc hỗ trợ, giáo dục đạo đức cho học sinh. ~ 6 ~
7. Gia đình, nhà trường và xã hội là ba lực lượng giáo dục, trong đó nhà trường là cơ quan giáo dục chuyên nghiệp, hoạt động có mục tiêu, nội dung, chương trình và phương pháp giáo dục dựa trên cơ sở khoa học, do vậy giáo viên Chủ nhiệm phải là người chủ đạo trong điều phối các hoạt động giáo dục cùng với các lực lượng giáo dục đó một cách hiệu quả nhất Vì giáo viên Chủ nhiệm là cán bộ quản lý lớp cho nên tố chất quan trọng của giáo viên chủ nhiệm là tố chất của một con người hành động. Cũng như hiệu trưởng, chủ nhiệm lớp phải nghiêm túc và cần một bộ óc kế hoạch hoá. Phải lao vào làm. Thấy đúng thì tổng kết và áp dụng tiếp, thấy sai phải điều chỉnh kế hoạch kịp thời hoặc huỷ bỏ theo quy trình: xây dựng kế hoạch - thực hiện kế hoạch - kiểm tra kế hoạch - tổng kết và vạch kế hoạch mới. Rất cần ở chủ nhiệm lớp các phẩm chất nhiệt tình, sâu sát, cần cù, trí nhớ tốt, quan sát tinh, tâm lí giỏi, có khả năng xây dựng đội ngũ cán bộ học sinh, giáo viên chủ nhiệm phải vừa là thầy vừa là bạn của học trò. Đó là lời nói, việc làm, hành động; là trang phục, tư thế tác phong, cách thức cư xử và sự hấp dẫn trong từng tiết học của giáo viên Chủ nhiệm. Bên cạnh chữ “uy” thì phải nói tới chữ “tâm” của giáo viên Chủ nhiệm. Chữ “tâm” được hiểu ở đây là lòng thương yêu học sinh đích thực, là lòng tâm huyết với công việc của mình. Người giáo viên Chủ nhiệm cần phải quản lý lớp, giáo dục học sinh bằng tình yêu thương. Kinh nghiệm của bản thân tôi: Học sinh yêu quí thầy cô nào thì thích học thích vâng nghe theo lời thầy cô ấy. b) Một số vấn đề tồn đọng của giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục học sinh hiện nay Từ thực tế quan sát và trải nghiệm của bản thân, tôi nhận thấy công tác chủ nhiệm của giáo viên hiện nay có phần hạn chế, hiệu quả giáo dục học sinh chưa cao trong lúc tình trạng đạo đức học sinh có một số biểu hiện xuống cấp đáng lo ngại. Đã biết, thế hệ trẻ luôn luôn hiếu động, nhạy bén trước cái lạ, cái mới Thế nhưng, không ít giáo viên làm công tác chủ nhiệm vẫn còn thụ động, chạy theo ~ 7 ~
8. đuôi các vụ việc. Phần lớn các công việc của giáo viên lệ thuộc quá nhiều ở sự nhắc nhở, chỉ bảo của ban giám hiệu nhà trường. Họ còn trông chờ, ỷ lại, chưa thể hiện sự chủ động của mình trong công tác chủ nhiệm. Ban giám hiệu nhà trường không thể làm thay phần việc của giáo viên chủ nhiệm, và cũng không thể lúc nào cũng nắm bắt kịp thời tình hình cụ thể của từng lớp, của từng đối tượng học sinh. Thực trạng đó đã dẫn đến một số tồn tại, khuyết điểm phổ biến như : không kịp thời ngăn chặn các biểu hiện xấu của học sinh khi vụ việc còn trong bọc, cách thức xử lý học sinh vi phạm cũng khá ngẫu hứng, đôi khi không đúng phương pháp sư phạm và thiếu tính chuyên nghiệp, dễ vi phạm đạo đức nhà giáo, xúc phạm nhân phẩm học sinh, đồng thời gây bực dọc đối với phụ huynh. Việc vận dụng yếu tố tâm lý trong giáo dục hành vi học sinh của giáo viên còn khập khểnh, khô khan, nghèo nàn, đơn điệu, không hài hòa giữa tình và lý, thậm chí mang nặng tính áp lực, răn đe buộc học sinh vâng lời tức thời, không làm cho học sinh tâm phục, khẩu phục. Không kịp thời, còn nóng vội và thiếu kinh nghiệm khi xử lý các vụ việc, thiếu bao dung cần thiết mà thiên về xử phạt. Chưa thấu hiểu hết nguyên nhân sâu xa dẫn đến những tâm sự riêng của học sinh, chưa cùng các em chia sẻ, tháo gỡ những khó khăn, bế tắc, vướng mắc một cách chân tình, thực sự. Chưa tin tưởng, mạnh dạn bố trí, giao việc để tạo điều kiện thuận lợi, qua đó đánh giá, động viên, khích lệ các em phấn đấu trở thành học sinh tốt. Trong công tác kiểm tra hoạt động sư phạm của giáo viên, ban giám hiệu thỉnh thoảng phát hiện ra giáo viên còn qua loa trong việc nắm bắt tình hình học sinh, buộc phải điều chỉnh, bổ sung. Nhiều thông tin về học sinh không cụ thể, không thực chất. Còn áp đặt thông tin, sao chép sử dụng lại thông tin cũ của năm học trước - không còn phù hợp. Khả năng giao tiếp, phối hợp của giáo viên chủ nhiệm với các thành viên khác trong nhà trường, với đoàn-đội, phụ huynh, chính quyền còn hạn chế dẫn đến phương pháp, biện pháp giáo dục học sinh không đồng bộ gây mất niềm tin ở học sinh. ~ 8 ~
9. Trong quá trình chủ nhiệm, khả năng dự báo của một số giáo viên chưa tốt, chưa cụ thể hóa các nhiệm vụ, quy định trong Điều lệ thành chương trình, kế hoạch, công việc hành động cụ thể sao cho phù hợp tình hình thực tế của lớp, vì thế công tác chủ nhiệm kém phần phong phú. Nội dung, hình thức tổ chức các buổi sinh hoạt lớp thiếu đầu tư, nghèo nàn, nặng nề hành chính, không thu hút lôi cuốn học sinh hiệu quả giáo dục kém. Trong các buổi sinh hoạt tập thể lớp, ngoại khóa chưa thấy giáo viên chủ động tổ chức cho các em tự thảo luận, tranh luận về một chủ đề thiết thực nào đó để giáo dục, như từ những mẫu chuyện người thật, việc thật có tính thời sự, gần gũi giúp các em nhận thức hành vi đúng - hành vi sai, chân – thiện – mỹ, việc lợi – việc hại. Thông qua đó giáo dục kỹ năng sống, lý tưởng sống cho các em. Tóm lại, một số giáo viên chưa tạo điều kiện thuận lợi để các em tự giác, chủ động, tích cực gây dựng niềm tin, động lực để có ý thức quyết tâm tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu trở thành người tốt. Phải khẳng định rằng, thực trạng công tác chủ nhiệm những năm qua chưa linh hoạt, sáng tạo, thiếu đầu tư. Công tác chủ nhiệm của giáo viên chưa xứng tầm với vai trò của nó đối với việc hình thành nhân cách học sinh trong bối cảnh đổi mới của giáo dục hiện nay. 2. Biện pháp xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc thông qua công tác chủ nhiệm Lớp học hạnh phúc là nơi học học sinh thật sự muốn đến để học, để trải nghiệm và để được thể hiện bản thân. Lớp học hạnh phúc tạo nên sự hứng thú cho học sinh lẫn giáo viên, giúp học sinh tích lũy kiến thức qua hoạt động trải nghiệm, duy trì cảm xúc tích cực Khác với lớp học truyền thống, lớp học hạnh phúc không áp đặt phát triển theo khuôn mẫu mà đóng vai trò định hướng để học sinh được làm những gì mình yêu thích và say mê. Ở đó, học sinh không học theo kiểu nhồi nhét mà được học những gì có ý nghĩa với chúng, được khơi gợi niềm đam mê và yêu thích khám phá, tìm tòi và sáng tạo. Các môn học được biến hóa thành bài học thú vị qua nhiều hình thức khác nhau. ~ 9 ~
10. Tôn trọng cảm xúc và sự khác biệt là một trong những yếu tố tạo nên lớp học hạnh phúc. Bởi dù ở lứa tuổi nào, học sinh cũng có những hỉ nộ ái ố như người lớn. Không nên nghĩ rằng đi học là một ưu đãi và các em phải tự bằng lòng với điều mà mình nhận được. Học sinh sẽ yêu thích việc đến trường nếu như ở đó các em được lên tiếng và được lắng nghe một cách đầy tôn trọng. Thay vì la mắng, dọa dẫm, hãy chấp nhận sự sai lầm của học sinh, được nói ra cảm xúc của mình trong môi trường học đường. Điều đó sẽ giúp học sinh tiếp thu tốt hơn, tự tin và hòa đồng hơn. Từ đó, rèn luyện ý thức và khả năng tập trung từ chính nhận thức của bản thân mình. Nhìn chung, lớp học hạnh phúc là nơi giúp giáo viên và học sinh hình thành cũng như duy trì các trạng thái cảm xúc tích cực. Mỗi lớp học hạnh phúc sẽ tạo nên một môi trường học đường mà ai tham gia cũng cảm thấy hạnh phúc. Được tham gia vào các lớp học hạnh phúc sẽ giúp mỗi cá nhân thiết lập được tình cảm lành mạnh, góp phần phát triển nhân cách tốt đẹp. Để tạo nên một lớp học hạnh phúc, để mỗi ngày đến trường với học sinh đều là ngày vui từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách, giúp học sinh trang bị cho mình những kiến thức, kỹ năng nền tảng để phát triển bản thân, thì cần rất nhiều các biện pháp, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải kiên trì, năng động và sáng tạo và trách nhiệm như: + Biện pháp tăng cường các hoạt động trải nghiệm sáng tạo + Biện pháp phát huy tính tích cực, hợp tác, đoàn kết, sẻ chia cho HS lớp chủ nhiệm. + Biện pháp đổi mới tiết sinh hoạt + Biện pháp giáo dục nề nếp, kỹ năng sống cho HS + Biện pháp xây dựng đội ngũ lớp tự quản Tuy nhiên, trong khuôn khổ của bài báo cáo này, tôi xin mạnh dạn chia sẻ một số biện pháp mà bản thân tôi đã áp dụng ở lớp chủ nhiệm. ~ 10 ~
11. a) Biện pháp 1: Giáo viên chủ nhiệm cần phải thay đổi, học sinh thay đổi Thầy cô đã bao giờ giao tiếp với một cái tai chưa? Một cái tai biết nói bằng cách duy nhất là đỏ ửng lên, tím lại mỗi khi được hỏi. Đã bao giờ thầy cô gặp phải tình huống: hàng tháng trời trôi qua mà chưa được một lần nhìn thẳng vào gương mặt học trò của mình. Là giáo viên chủ nhiệm, không chỉ lo việc học hành, thi cử, ăn, ngủ, sức khỏe của các con, mà còn lo cả chuyện làm sao để học trò của mình biết cười và dám cười. - Giáo viên chủ nhiệm nên cười nhiều hơn với học sinh để tạo bầu không khí, thân thiện vui vẻ: Trong quá trình chủ nhiệm lớp, tôi nhận thấy rằng, để tạo ra một lớp học hạnh phúc thì cả cô trò đều cảm thấy ấm áp yêu thương, luôn muốn gắn bó, luôn tràn ngập tiếng cười. HS trong lớp cũng gắn kết, vì nhau hơn, phấn đấu học tập hơn. Vậy thì tại sao cứ phải hà khắc, tại sao phải trách mắng đến cay nghiệt? Tại sao cứ vội vàng nổi giận đùng đùng? Từ đó tôi biết chấp nhận những sai lầm, yếu kém của học sinh, coi đó là đối tượng, là nhiệm vụ giáo dục của mình. Nói như vậy không có nghĩa là tôi thỏa hiệp, bỏ qua vi phạm của HS. Tôi vẫn xử lý triệt để vi phạm của HS nhưng khác ở chỗ tôi biết bao dung hơn, yêu thương hơn khi nhìn vào lỗi lầm của các em. Tôi biết kiên nhẫn hơn trong việc uốn nắn HS từ sai thành đúng, từ yếu kém dần trở nên khá hơn. Cách nhìn đó đã chi phối cách ứng xử với học trò của tôi để tôi xử lý mềm mỏng, nhân văn và có tình hơn. Lứa tuổi THPT là lúc HS đã hình thành ý thức về lòng tự trọng, đã bước đầu có chính kiến và muốn thể hiện mình. Đây cũng là lứa tuổi có nhiều tâm lý diễn biến phức tạp. Do đó, thay vì tuyên phạt một chiều, trách mắng xối xả như trước kia, tôi đã lắng nghe học sinh trình bày sau đó chắt lọc thông tin, để hiểu HS hơn. ~ 11 ~
12. Cái gì không đúng, tôi sẽ truy vấn lại để HS nói đúng sự thật, uốn nắn một cách dứt khoát pha lẫn hài hước để học sinh sửa đổi. Cái gì đúng tôi sẽ cảm thông, thấu hiểu rồi tùy đối tượng học sinh trên cơ sở của nội quy chung để xử lý. Cách làm như vậy giúp HS cảm thấy thỏa lòng, có bị phạt vẫn vui vẻ chấp nhận. Tôi cố gắng xây dựng hình ảnh một cô giáo tâm lý, một chị Thanh Tâm để HS trao gửi tâm sự cho cô trò gần gũi. GVCN cần quan tâm đến hoàn cảnh sống, biết lắng nghe những cảm xúc của các em, trở thành người bạn lớn, chuyên gia tư vấn tâm lí cho học sinh. Tôi chủ động, tích cực cùng HS tổ chức các hoạt động như: đi dã ngoại Núi Cô Tiên ( Ngọc Xá), đi picnic ở đê sông Đuống ( có sự tham gia của đai diện phụ huynh), cùng đi xem phim tại rạp, cùng HS nam trong lớp chuẩn bị từng món quà nho nhỏ cho các bạn nữ ngày nhân ngày phụ nữ Việt Nam, quốc tế phụ nữ, cùng HS nữ chuẩn bị 8 món quà cho 8 hotboy của lớp nhân ngày quốc tế đàn ông cùng học sinh ghi lại những khoảnh khắc vui vẻ, đáng yêu đó để chia sẻ trên nhóm riêng của lớp, gắn kết cô trò lại với nhau. Đôi khi, tôi cũng không còn quá khắt khe mà hào phóng cho một vài HS được nghỉ tiết học môn phụ để tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ để HS có cảm giác thoải mái trong khuôn khổ, có cơ hội trau dồi, thể hiện tài năng của mình. Tôi quan tâm để ý học sinh từ mái tóc các em mới cắt, từ đồ ăn thức uống các em ăn trong giờ ra chơi cho đến tình trạng sức khỏe của các em Ngày sinh nhật của HS cũng được tôi nhớ và gửi lời chúc mừng khiến nhiều em bất ngờ cảm động. Sự quan tâm vừa là cách để tôi kiểm tra các em việc thực hiện nề nếp nhưng quan trọng là tôi tạo ra mối quan hệ ấm áp giữa cô với trò. Xuất phát từ giá trị yêu thương, giáo viên sẽ có năng lực để hiểu HS của mình, có sự tôn trọng, biết kiềm chế cảm xúc. Không phải lúc nào chúng ta cũng đòi hỏi HS tôn trọng mình mà ngược lại, chính giáo viên, nhất là GVCN phải tôn trọng HS trước. Đó là bước gần nhất để mỗi GVCN đến với HS của mình. Để mang nụ cười đến cho học sinh, mỗi GVCN cần phải yêu thương cả những khác biệt. ~ 12 ~
13. Sau hơn một năm làm công tác chủ nhiệm, tôi hiểu rằng, biểu hiện rõ ràng nhất của niềm hạnh phúc là tiếng cười. Ý thức được điều đó, bản thân tôi luôn tạo ra tiếng cười trong lớp học, trong giờ dạy bằng chính câu chuyện hài hước của mình. Chính tiếng cười ấy sẽ xóa tan cái mệt mỏi, giúp cho HS hào hứng để tiếp thu bài tốt hơn. b) Biện pháp 2: Đổi mới tiết sinh hoạt tăng cường giáo dục đạo đức, giá trị và kỹ năng sống. Nói về vai trò của người GVCN chúng ta đều thấy tầm quan trọng của họ. Họ là nhà quản lý, nhà tâm lý; là nơi để các em học sinh chia sẻ những buồn vui, là một chỗ dựa tinh thần vững vàng cho các em trong cuộc sống. Công tác chủ nhiệm có vai trò hết sức quan trọng trong việc giáo dục đạo đức kĩ năng sống, nâng cao tri thức cho các em học sinh. Trong qui định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, công tác chủ nhiệm được tính 4 tiết trên tuần. Trong đó có một tiết chính khóa, đó là giờ sinh hoạt lớp ngày cuối tuần. Như vậy sinh hoạt là một môn học bắt buộc. Tuy nhiên đây là một môn học có nhiều điểm khác biệt với những môn học văn hóa khác.Vì sinh hoạt lớp là dạng hoạt động giáo dục tập thể, là một hình thức tổ chức tự quản cho học sinh và là một trong những biện pháp cơ bản góp phần xây dựng tập thể học sinh đoàn kết. Chính thông qua các giờ sinh hoạt lớp, các em học sinh có thể bày tỏ, chia sẻ tâm tư, tình cảm và tự đánh giá, nhận xét nhau thẳng thắn, tích cực. Các học sinh trong lớp được liên kết lại với nhau, giáo viên gắn bó với học sinh trong một cộng đồng thu nhỏ để giải quyết những vấn đề của cuộc sống thực hàng ngày ở nhà trường, lớp học. Học sinh được mở rộng các mối liên hệ, tăng cường sự hiểu biết, giúp đỡ lẫn nhau, khắc phục xu hướng hẹp hòi, cục bộ, bè phái trong đời sống tập thể. Đây cũng là dịp để học sinh làm quen với nhiều loại hình hoạt động khác nhau, giúp các em phát triển các kĩ năng cơ bản và cần thiết cho bản thân. Các em phải được vừa học vừa chơi, được thể hiện khả năng của mình Nếu như các bộ môn văn hóa đều có chương trình, sách giáo khoa, sách giáo viên, chuẩn kiến thức kĩ năng, tài liệu tham khảo , thì bộ môn sinh hoạt lại không có một tài liệu hướng dẫn cụ thể ~ 13 ~
14. nào. Vài năm gần đây, việc thiết kế giáo án sinh hoạt lớp đã được triển khai đến các nhà trường, các thầy cô giáo làm công tác chủ nhiệm. Như vậy, nội dung và cách thức cơ bản để tiến hành giờ sinh hoạt lớp đã được thống nhất trong các nhà trường. Tuy nhiên việc thực hiện ở mỗi nơi, mỗi giáo viên , vẫn có sự khác biệt. Vì nhiều lí do khác nhau, lâu nay trong các nhà trường thường chỉ chú trọng đến các giờ dạy văn hóa mà chưa quan tâm đúng mức đến việc quản lí, tổ chức, dạy và học tiết sinh hoạt. Phần lớn các em học sinh cũng không có nhận thức đúng đắn về vai trò của giờ học này. Chính vì thế thái độ học tập của các em chưa tích cực, đặc biệt không mấy hứng thú. Thông thường thì một giờ SHL được diễn ra một cách đều đều với trình tự như sau : - Gv hoặc ban cán sự lớp: Tổng kết đánh giá hoạt động trong tuần - Xây dựng kế hoạch tuần tiếp theo - Giáo viên chủ nhiệm nhận xét đánh giá. Ưu điểm :đảm bảo tương đối đầy đủ những nội dung theo quy định đồng thời giúp cho GV và HS đỡ vất vả, đỡ phải bỏ công sức, tâm huyết, nhưng khi đối chiếu với lý luận dạy-học, với mục tiêu và nguyên lý giáo dục , những tiết SHL ấy đã bộc lộ những nhược điểm cơ bản như sau : - Chưa tích cực hóa một cách hiệu quả những hoạt động của chủ thể học sinh. - Chưa tạo được cho HS hoàn cảnh giao tiếp thuận lợi trong không khí hào hứng của lớp học và thái độ dễ hợp tác của những người cùng tham gia - Chưa tạo cho HS nhu cầu muốn hoạt động, muốn được bộc lộ - Chưa thể hiện được vai trò quan trọng của giáo viên trong việc hướng dẫn, tổ chức tiết sinh hoạt - Chưa nâng cao được hiệu quả giáo dục từ tiết sinh hoạt. ~ 14 ~
15. Vậy vấn đề đặt ra ở đây là làm thế nào để đổi mới tiết sinh hoạt cuối tuần cho lớp chủ nhiệm và phát huy được tính tích cực, sáng tạo của học sinh Sau đây tôi xin đưa ra 1 vài ý kiến của cá nhân cùng với sự tham khảo của một số mô hình tiết sinh hoạt lớp được thực nghiệm thành công tại các trường THPT khác. Nguyên tắc chung đổi mới tiết SHL: - Bám sát mục tiêu giáo dục, Ưu tiên hàng đầu cho việc giáo dục đạo đức nhưng không tách rời với các hoạt động dạy – học và rèn luyện kỹ năng sống cho HS - Phát huy tối đa tính tích cực của HS. - Phù hợp với đặc điểm lứa tuổi - Phát huy thế mạnh của hoạt động nhóm/tổ. - Chú trọng quan tâm đến tất cả các đối tượng học sinh . - Sử dụng linh hoạt các thiết bị, phương tiện dạy học và đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin. - Đảm bảo tính thực tiễn, phù hợp với cơ sở vật chất, các điều kiện tổ chức hoạt động của nhà trường - Đầu tư thật kỹ cho khâu chuẩn bị trước của cả giáo viên lẫn HS( đây là khâu vô cùng quan trọng và đòi hỏi phải có sự đầu tư) Trên đây là những nguyên tắc để đổi mới SHL, vậy ta cần đổi mới những gì? Theo tôi, cần phải đổi mới ở nhiều phương diện hay nói cách khác, đổi mới toàn diện. Cụ thể như sau: Đổi mới nội dung + Sơ kết, tổng kết công tác (nhận xét, đánh giá, bình chọn, kiểm điểm ) + Phổ biến công tác (của trường, lớp, đoàn thể ) Thảo luận, bàn bạc về kế hoạch và biện pháp thực hiện nhiệm vụ. + Hoạt động theo chủ đề của từng tháng, từng ngày lễ kỉ niệm lớn. ~ 15 ~
16. Tháng 9: Chủ đề: Sách hay. Bên cạnh đó vào các buổi sinh hoạt tuần khác, tôi tổ chức cho học sinh xem các bộ phim mang tính giáo dục cao, những bộ phim chuyển thể từ tác phẩm văn học, những câu chuyện về người nổi tiếng. Tháng 10: Chủ đề về phụ nữ Việt Nam: trò chơi “ tôi trong mắt bạn”. Tháng 11: Chủ đề “ Người thầy của tôi” + Hoạt động chính trị: VD như tổ chức sinh nhật cho nhóm học sinh tháng 1 lần hoặc kỳ 2 lần Có thể linh hoạt lồng ghép các nội dung trên sao cho tiết sinh hoạt luôn phong phú, mới mẻ, hấp dẫn và có tác dụng giáo dục cao. Đổi mới vai trò nhân sự: - Học sinh : Trong tiết SHL, người hoạt động chủ yếu là HS. HS phải là những chủ nhân thực sự, chiếm lĩnh hầu hết các hoạt động trong tiết học. Các em không những là diễn viên hoàn toàn làm chủ sân khấu với những hình thức phong phú, đa dạng mà còn cùng hợp tác với GVCN trong khâu dựng kịch bản cũng như làm đạo diễn. - Giáo viên : Nói chung, đối với tiết SHLCT, GVCN nên tránh hai khuynh hướng sau : +, phó mặc cho HS muốn làm thế nào cũng được dẫn đến sự đơn điệu, buồn tẻ, mất tác dụng. + Quá chuyên quyền nên không cho HS được trình bày, được bộc lộ ý kiến, hoặc chỉ cứng nhắc tập trung vào việc diễn giảng, thuyết lý về đạo đức, thậm chí tiết sinh hoạt nào cũng trách mắng không ngớt về những sai phạm của học sinh. Trong tiết SHLCT, GV chỉ cần làm việc rất ít để trao quyền ưu tiên cho HS hoạt động với thời lượng tối đa có thể được; thậm chí hầu như GV không làm gì cả. Nhưng ở đây, không làm gì cả không có nghĩa là khoán trắng, phó mặc HS kiểu như đã nói ở trên; mà GV vẫn là người bao quát, chỉ đạo sát sao để đảm ~ 16 ~
17. bảo cho hoạt động của HS đúng hướng và đạt hiệu quả cao. Quan trọng là khâu hướng dẫn, tổ chức trước đó Cuối cùng là Đổi mới trong các bước thực hiện tiết SHL * Bước 1 chuẩn bị : Trước hết, xin được nhấn mạnh tầm quan trọng của khâu chuẩn bị trước khi tiến hành tiết sinh hoạt trên lớp. Có thể nói yếu tố quyết định thành công hay thất bại của giờ SHL theo hướng đổi mới chính là ở khâu này. Cả GVCN và HS cùng hợp tác để làm tốt khâu chuẩn bị. - Đầu năm Xây dựng đội ngũ cán bộ lớp tích cực, biết việc - Xây dựng kế hoạch chung cho việc thực hiện các tiết SHL trong cả năm học: chuẩn bị về các nội dung hoạt động, phương pháp và hình thức thực hiện các hoạt động - Chuẩn bị nguồn tài chính hỗ trợ cho các hoạt động ở tiết . GVCN cần định hướng cho HS trong việc chuẩn bị về cả nội dung và cách thức ( Chuẩn bị cái gì ? Chuẩn bị như thế nào, bằng cách nào?) nhưng cần phát huy tối đa sự sáng tạo, tích cực của HS; có thể để các em tự lựa chọn những nội dung, cách thức cụ thể, phù hợp. Cũng cần phân công cụ thể cho các đối tượng HS, nhưng chủ yếu là chỉ đạo thông qua đội ngũ cán bộ lớp. * Bước 2 tiến hành tiết SHLCT (theo giờ phân công ở thời khóa biểu): - HS được chủ động thực hiện tất cả những hoạt động trong tiết sinh hoạt theo hướng đổi mới nội dung, đổi mới phương pháp, đổi mới hình thức như đã nêu ở trên. * Bước 3 kết thúc, rút kinh nghiệm: - GV cần thăm dò ý kiến của HS về các HĐ trong tiết SHLCT để điều chỉnh, đáp ứng nhu cầu chính đáng của các em. Có nhiều cách để nhận được thông tin phản hồi từ phía HS: GV trực tiếp trò chuyện với HS, yêu cầu HS điền phiếu, nhờ cán bộ lớp trao đổi với các bạn ~ 17 ~
18. - GVCN cùng cán bộ lớp, cùng tập thể HS thảo luận tìm kiếm những cách thức để tiết SHLCT luôn luôn mới mẻ, hấp dẫn Rõ ràng để có được tiết sinh hoạt lớp thực sự hiệu quả và phát huy tính tích cực của hs, thì cả GVCN và học sinh đều phải tìm tòi, suy nghĩ, hoạt động nhiều hơn nhưng chắc chắn rằng sau mỗi một giờ sinh hoạt lớp được chuẩn bị chu đáo với những chủ đề hấp dẫn mang tính giáo dục cao sẽ là niềm vui, sự đoàn kết gắn bó, sự hiểu nhau giữa các thành viên trong lớp và sự trưởng thành qua từng tuần, từng tháng với nhiều kỹ năng được rèn giũa. Thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp, giúp các em hoàn thiện nhân cách và trang bị cho mình những kỹ năng tốt, giúp ích cho cuộc sống. c) Biện pháp 3: Thiết lập, bảo trì một liên kết vĩnh cửu: THẦY CÔ – HỌC TRÒ – PHỤ HUYNH Từ xa xưa, liên kết ba vốn là sự biểu tượng của liên kết vĩnh cửu. Đó là tam cương: Quân – Sư – Phụ được coi là rường cột của nước nhà phong kiến. Đó là thiên – địa – nhân trong quan niệm vũ trụ của người cổ đại. Hay khi nhìn vào biểu tượng của các công ty lớn trên thế giới có lịch sử phát triển bền vững hàng trăm năm như Mercedes, mítubishi, Toyota người ta nhận ra liên kết ba được sử dụng như một niềm tin về sự phát triển bền vững mà các nhà sáng lập hướng tới. Để xây dựng môi trường học tập hạnh phúc, thầy cô thay đổi, học trò thay đổi là chưa đủ. Tôi quyết tâm làm cho phụ huynh thay đổi cùng nhịp đổi thay của thầy cô và con cái của chính họ. + Khi mới nhận lớp, tôi dành thời gian đọc kĩ từng hồ sơ học sinh. Ngay buổi sinh hoạt đầu năm, tôi đã nhận ra cần có sự chung tay của tất cả các thầy cô bộ môn và phụ huynh trong công tác chủ nhiệm. Tôi đề nghị học sinh viết về “ mục tiêu, ước mơ trong năm học mới” với hi vọng để chúng tự nói lên mong muốn của mình. Từng bức thư sau đó được đặt vào phong bì cẩn thận, đề gửi trang trọng, đưa riêng cho phụ huynh với lời dặn thân tình “ chuyển giúp cô lá thư này cho mẹ nhé”. Khi nhận thư, phụ huynh rất bất ngờ và sau đó là phấn khởi. Đây là bước đầu tiên tôi thay đổi trong cách làm để giúp các học sinh thay ~ 18 ~